درخت خرما، در فرهنگ و باور مردم بافق(5)(صنایع دستی)

از دیگر صنایع دستی بافق می توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف – کالا (کلاه ) :

برای بافت کلاه، از روش تختوئو و جفتینو استفاده می کنند . ابتدا، وسط کلاه را می بافند . از سر مغ ، برای ته سر، تختوئو اضافه می کنند . تا پایان می بافند و سر ریش ها را محکم می کنند . نخی از بین آن عبور می دهند و می کشند . بالای کلاه را زیر سنگ یا وسیله ای سنگین می گذارند تا گه بگیرد .

کلاه چند نوع است : کلاه بزرگ – عروسکی – بچگانه – پیسکی – عرق چینی

ب– در سبو :

در سبو را مانند کلاه می بافند . تنها تفاوت آن این است؛ که 8 عدد تختوئو کنار هم می گذارند و می بافند . نخی از آن عبور نمی دهند و با سربرگهای ریش شده، آنها را به هم می بندند .

پ – حصیر :

از جمله صنایع دستی مهم شهرستان بافق که به ثبت ملی رسیده، حصیر است . در بافت حصیر، سه تختوئو کنار هم قرار می دهند . 12 برگ ریش شده، یک رس را تشکیل می دهد . دو برگ طرفین، با دو برگ برابرشان را در هم می پیچند تا کناره به وجود آید . یازده خانه تشکیل می شود. تعداد خانه ها باید فرد باشد تا بتوان، تخته های حصیر را با دوختن به هم وصل نمود . پس از رس نخست، برگ اضافه می کنند . برگ اضافه ریش نشده است . کار ادامه می یابد .

 در پایان، سر برگها قرص می شود و گرده حصیر به وجود می آید . گرده حصیر را می شمارند . هر حلقه بیرونی 2 متر و هر حلقه درونی، یک متر است . گرده حصیر را در آب می گذارند . یک سر حصیر را زمین قرار می دهند ، گرده را باز می کنند و چوبی را روی آن می گذارند . باقی مانده حصیر را کنار لای اول بر می گردانند . گرده را سمت چوب باز می کنند .

 لایه های حصیر کنار هم قرار می گیرد ، تا پهنای مورد نظر به دست آید . در پایان، با سوزن حصیردوزی تخته ها به هم دوخته می شوند . آخرین مرحله، بریدن یک طرف حصیر است . از جایی که چوب لابه لای حصیر گذاشته شده ، با کارد فاصله دو نقطه دوخته شده را می برند و حصیر را باز می کنند .

ت – بافتوئو : مانند حصیر بافته می شود. تنها هفت خانه دارد و پهنای آن، از حصیر کمتر است .

ث – کشکدون :   بافت آن مانند حصیر است و شکل آن ، چون کدو .

ج – ترازوی حصیری :بافت ترازو ، مانند حصیر است . تنها تفاوت آن این است که گرد بافته می شود .

چ – جلتو :

حصیر کوچکی می بافند و ته آن را می دوزند؛ جلتو به وجود می آید . این صنعت ، بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار می گرفته است . بدین صورت که جلتو را پر از خرما می کردند، لای خرما، رازیونه و مغز گردو می گذاشتند ، جلتو را خوب تحت فشار قرار می دادند و در پایان ، طرف دیگرش را می دوختند . تا فرا رسیدن زمستان، در جای خشک و خنک از آن نگهداری می کردند . کم کم، خرما ریزونه شده خوشمزه می شد .

ح – صالحو :

مانند جلتو تهیه می شود . تنها تفاوت آن این است که از صالحو ، برای نگهداری خرمایی که می خواهند هدیه دهند و تعارفی است، استفاده می کنند .

خ – جارو :

برای بستن جارو (تهیه جارو ) ، برگها را از شاخه درخت جدا نمی کنند . شاخه را به اندازه یک آرنج می شکنند و شش قطعه مانند آن تهیه می کنند . سه قطعه شاخه روی هم می گذارند، از هر شاخه یک برگ گرفته، برگ دیگری دور آن می پیچند و گره می زنند . این کار را با برگهای دیگر هم انجام می دهند . سرشاخه های دیگر را به همین ترتیب می بافند. در پایان، شش قطعه شاخه روی هم می گذارند ، سه تا سه تا برگها را با برگی دیگر می بندند تا تمام شود .

د- اشترو :

اشترو را ، از نگینو می سازند . نخست چهار دست و پا، سپس گردن شتر را می بافند . در پایان، آنها را به هم وصل کرده، از ناحیه کمر پر از خرما می کنند . با چند برگ ، کمر را هم می بافند .

ادامه دارد….

عالیه نقیب الذاکرین بافقی