آشنایی با خط بریل

خط بریل (به انگلیسی: Braille)‏ که در سال ۱۸۲۱ توسط لوئیس بریل ابداع شد، روشی است که به طور گسترده‌ای در دنیا توسط نابینایان برای خواندن و نوشتن استفاده می‌شود. خط بریل در زبان‌های راست به چپ از راست به چپ نوشته شده و از چپ به راست خوانده می‌شود و در زبان‌های چپ به راست برعکس.

هر کاراکتر یا سلول بریل از شش نقطه تشکیل شده که در یک مستطیل به صورت ۲ ستون سه نقطه‌ای کنار هم قرار می‌گیرند. هر سلول می‌تواند دو حالت برجسته یا غیر برجسته داشته باشد که جایگشت این دو حالت در شش نقطه مجموعاً ۶۴ حالت مختلف را ایجاد می‌کند. بدین ترتیب امکان نوشتن کلیه حروف الفبا، اعداد و علایم ریاضی، همچنین علایم نگارشی چون ویرگول، نقطه و … فراهم می‌آید.

جهت ارجاع و نامگذاری، این نقطه‌ها را به ترتیب شماره‌گذاری می‌کنند. در زبان‌های راست به چپ، به طور استاندارد نقطه‌های سمت راست از بالا به پایین شماره ۱ تا ۳ و نقطه‌های سمت چپ، از بالا به پایین شماره ۴ تا ۶ را دارند. مثلاً برجسته بودن خانه‌های ۱-۳-۴ یعنی خانه بالا سمت راست، پایین سمت راست و بالا سمت چپ نماد حرف “م” یا در انگلیسی حرف m می‌باشد.

یکصد وپنجاه سال پیش غیر ممکن به نظرمی رسید که روزی نابینایان نیز همانند سایرین قادر به خواندن ونوشتن باشند ، اما لوئیس بریل که دردوره حیات خود از داشتن بینایی محروم شده دست به ابتکار عملی زد که بعدها به نام خود وی به ثبت رسید . ابتکاروی نه تنها نابینایان را قادر به خواندن ونوشتن کرد . بلکه حتی عده ای از آنان را به کسب مدارج عالی تحصیلی وعلمی ونیز به موقعیتهای شغلی بالا رساند ، شاهکاری که به جرأت می توان گفت زندگی آنان را دگرگون ومیل به حیات را در آنان دوچندان کرد .
براساس اعلام انجمن نابینایان آلمان ، فقط یک چهارم از افرادنابینا مسلط به خط بریل وقادر به خواندن ونوشتن به این خط هستند ، این تعداد کم مؤید دونکته است ، یکی ، وجود نقص عضو از ناحیه دستها وتعدادی از نابینایان ودیگری تنبلی محض دسته ای از افراد نابینا است . البته این تنبلی تنها مربوط به افرادی است که در طول دوران زندگی بینایی خود را از دست داده اند وترجیح می دهند نیازهای خود را از طریق تجهیزات صوتی وکامپیوتری باتوجه به مهارتهایشان برطرف کنند .علی رغم آسان بودن فراگیری الفبای خط بریل ، اکثر نابینایان در انتقال حس بینایی به حس لامسه دچار مشکل اند وبه راحتی قادر نیستند آن چیزی را که لمس می کنند . با این همه ، کارشناسان معتقدند الفبای بریل بهترین امکانی است که در دسترس نابینایان قرارگرفته است تا بتوانند حداقل نیازهای خواندن ونوشتن خود را رفع کنند .
پیتر بریس کارشناس گروه دوستی کاربران کامپیوتر کم بینا ، عامل دیگری راکه مانع فراگیری نابینایان می شود وجود نقص ناحیه شنوایی می داند که این مسأله محدویتهایی برای آموزش دهندگان ایجاد می کند .
نخستین ابتکار در به کارگیری نوشته های برجسته نابینایان درقرن چهاردهم میلادی در ایران آغاز شد وچهارصد سال پیش از آن ‹‹‌ والنتین هوی ››‌ فرانسوی ( ۱۸۲۲-۱۷۴۵)اولین مدرسه نابینایان را درپاریس تأسیس کرد که در آن کلماتی بسیار ساده وابتدایی با حروفی برجسته روی کاغذ چاپ و به نابینایانی که فاقد مهارت کافی بودند پدید آمد وآنان با این روش تنها قادر به خواندن بودند بدون آن که بتوانند بنویسند .
درنهایت ‹‹‌ لوییس بریل ›› موفق به ابداع روشی شد که براساس آن شش نقطه در دوستون موازی روی سه خط افقی بیانگر ۶۳ حرف ، عدد وعلامت بودند وبه گفته انجمن نابینایان هیچ زبان شناخته شده در دنیا نیست که مدعی شود قادر به اجرای این روش در زبان خود نیست .
لوییس بریل سال ۱۸۰۹ درشمال فرانسه متولد شد . در سن سه سالگی در اثربرخورد شی ء تیز در کارگاه زین ویراق سازی پدرش دچار آسیب از ناحیه چشمها شد که به نابینایی وی انجامید . وی دوران دبستان رادرمدارس عادی روستای خود به اتمام رساند وباحمایت پدرومادر در شناخت استعدادهای بالقوه اند، موفق به فراگیری چندین آلت موسیقی نیز شد .
درسن ۱۱ سالگی در پی آشنایی بایک افسر ارتش به نام ‹‹ نیکلاس ماری چارلز باربر ›› اولین گام رادرجهت ابداع روش خود برداشت . این افسر ارتشی کسی بود که در دوران جنگ پیامهای سری خود را به صورت نقطه هایی برجسته روی کاغذبه سربازان می رساند تا آنان بتوانند از طریق لمس آن حتی در تاریکی شب ، پیامها ودستورها را دریافت کنند . وی بعدها تجربیات خود رادراختیار مؤسسه نابینایان پاریس گذاشت وبریل نیز از آنها استفاده کرد . بریل پنچ سال بعد درسن ۱۶ سالگی موفق به ابداع زبان شش نقطه ای خود شد اما بدون این که اوج موفقیت و پیروزی خود را المس کند در سی ۴۳ سالگی براثر بیماری سل دیده از دنیافروبست .
دوسال بعد (سال ۱۸۵۴ ) شهرت بریل در فرانسه فراگیر شد وروش اودرپرتغال مورد استفاده قرارگرفت .
درسال ۱۸۶۶ ترجمه اولین کتاب پنچ جلدی انجیل به به خط بریل در ۳۲ بخش و ۴۶۰۰ صفحه جهت نابینایا در آلمان به چاپ رسید . درسال ۱۹۰۸ ‹‹‌ پاستور ارنست کریستوفل ›› ‹‹ انجمن نابینایان ››‌ راباهدف کمک به اجرای هزاران طرح از جمله تأسیس کلینک های پزشکی وچشم پزشکی ونیز مراکز آموزشی در ۱۰۸ کشور جهان سوم تأسیس کرد .
از دیگر اهداف این انجمن ، ایجاد سازگاری هرچه بیشتر نابینایان با میحط پیرامون خود وخانواده شان ، برنامه های توان بخشی برای مهارت یافتن دستها ودرصورت نیاز ارائه خدمات درمانی و دارویی برای آن دسته از نابینایانی که دچا رآسیب از ناحیه دستها بودند ، می توان نام برد .امروزه خط بریل انتفال انواع دانشهای بشری مورد استفاده است وفراگیری آن برای محقیقن ومردم عادی ، به یکسان، امکان پذیر است . اکنون برای بازنویسی متون عادی به خط بریل از دستگاهها ی مدرن الکترونیکی استفاده می شود ودربسیاری از کشورها ، کودکان نابینا در کنارکودکان بینا به تحصیل می پردازند . کتابهای درسی ، لغتنامه ها وسایر متون به خط بریل در اختیار آنان قرار می گیرد ومؤسسات مخصوصی به تهیه کتب ومجلات برای آنان اشتغال دارند. امروزه در اکثر کشورها ، شرکتهای داروسازی ، نکات لازم نوشته شده روی بسته های دارو را درکنار خط عادی به خط بریل نیز می نویسند تانابینایان امکان استفاده از آن را بیابند.

برای خواندن خط بریل ، کافی است الفبای آن رابیاموزید تابه سادگی فراگیری آن وقدرت شگفت انگیزش در دگرگونی زندگی نابینایان پی بیرید .‹‹ لویس بریل ›› این نابغه نابینا حیثیت انسانی نابینایان را به آنان بازگردانید وبه جرأت می توان گفت ، الفبای نقطه ای اوخورشیدی است که دنیای تاریک آنان را روشن و پر فروغ می کند.

منبع: وبلاگ جامعه معلولین بافق