فرهنگ عامیانه بافق جای کار بسیاری دارد
به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی سراغ یکی از مولفان بافقی که درخصوص فرهنگ عامیانه بافق با تالیف دو کتاب بسیار خوب نقش ارزنده ای در حفظ و ماندگاری فرهنگ بافق ایفا نموده است رفتیم.
محمدعلی طالعی بافقی، نویسنده کتاب های “فرهنگ عامیانه بافق” و “فرهنگ مردم بافق(شوچر)” در زمینه فرهنگ عامه مردم بافق بویژه در سالهای دورگذشته است.
محمدعلی طالعی در خصوص نحوه فعالیتش برای نگارش کتابهای مذکور گفت: کتاب اول بیشتر اشعار و برخی اصطلاحات مردم عادی در سالهای دورگذشته را ثبت کرده و کتاب دوم نیز به نثر و محتوای آن نیز اطلاعات بیشتری را به خواننده می دهد.
طالعی، درباره علل توجه و گرایش به نوشتن این 2 کتاب، اظهارکرد: رشته مقطع کارشناسی بنده علوم اجتماعی و در این رشته درسی بنام مردم شناسی است.
این مولف، ادامه داد: موضوع 2 کتابم نیز در این زمینه است و در جلد کتاب نخست نیز این موضوع یعنی پژوهشی در زمینه مردم شناسی به صراحت نوشته شده است.
این نویسنده، افزود: همینطور در کتاب سال چهارم دبیرستان درباره تاثیر رسانه های جمعی بر فرهنگ های بومی و محلی و نیل جوامع بسوی جامعه توده و یک دست شدن مطالبی بیان می کند.
وی بیان کرد: همچنین این کتاب به جایگزینی نقش رسانه های جمعی در انتقال فرهنگ عمومی بجای سالخوردها و پدر و مادر ها اشاره داشت.
وی عنوان کرد: این درس از دانش آموز در زمینه فرهنگ عمومی(فورکلور) در زمینه های شعر، ضرب المثل و غیره مطالبی را می خواست و اینگونه علاقه مند و موضوع را دنبال کردم.
طالعی، درباره مدت جمع آوری مطالب کتاب هایش، بیان کرد: جمع آوری هر کدام از کتاب ها 5 سال بطول انجامید و بخشی از این طولانی شدن مدت بدلیل این بود که بصورت مستر در این زمینه کار نمی کردم و بیشتر از فرصت ها و وقت های آزادم با زنان و مردان کهنسال صحبت می کردم.
وی ضمن یاد و تقدیر از همکاری بسیاری از کهن سالان و بزرگانی که برخی اکنون در قید حیات نیستند مانند حاجی محمد ملک ملکزاده(حاجی ملک) و صفر درویشی، ادامه داد: جاهای مختلفی اعم از محلات مختلف، باغات و کشتزارهای اطراف شهر و بطور کل در هر فرصتی با این افراد مسن ملاقات و مطالب را یادداشت برداری می کردم.
وی خاطرنشان کرد: بخشی از کتاب فرهنگ عمومی درباره نام گذاری ها در خصوص کوچه و دیگر زمینه ها است که بنده در زمینه نام گذاری باغ ها علاقه مند بودم و بخش عمده ای از آنها توسط این 2 بزرگوار بیان شد.
وی درباره دقت مطالب، گفت: بعضی افراد مطالبی را عنوان می کردند که بنده باید برای مطابقت با صحبت ها و مستندات اقدام و در این زمینه آقای ملک زاده کمک شایانی ارائه دادند.
این نویسنده کتاب، با اشاره به جنبه ها و مطالب بسیار وسیع فرهنگی، خاطرنشان کرد: حوزه فرهنگ بسیار گسترده و جای تحقیق و پژوهش بسیار زیادی دارد و در حوزه هایی مختلفی مانند مشاغل و حرفه های قدیمی مانند قفل سازی و چینه کشی که برخی آثارش وجود دارد جای کار بسیاری است و بنده فقط گوشه ای از این مطالب را کار کردم.
محمدعلی طالعی، با اشاره حجم انبوه مطالب جمع آوری شده، بیان کرد: مطالب و نوشته های پراکنده ای را که در فرصت های زیادی تهیه و در قطعه های کوچک کاغذ تا یک برگ و بیشتر ثبت کرده بودم در فرصتی مرتب کردم.
وی درباره نام گذاری کتاب “شوچر” گفت: این کلمه معانی مختلفی دارد که چرای شبانه و همچنین تنقلات شبانه مصرفی 4 مغز را نیز شامل می شد.
وی تصریح کرد: معنای دیگر این کلمه در گذشته که تلویزیون نبود خانواده ها تا زمانی که بیدار بودند صحبت های شبانه شان پیرامون مطالب روز بود و بدان شبچره و در اصطلاح محلی بافق “شوچر” تلفظ می شد و به معنای حرف های شبانه یا نقالی و یا بیان داستان های پدر بزرگ ها برای بچه ها بود و لذا بی ارتباط با محتوای و هدف کتاب نبود.
وی در باره موضوع و نام گذاری کتاب جدیدش، عنوان کرد: کتاب جدید بنده با نام مردم نگاری در همین زمینه فرهنگ عمومی مردم و همراه با یک اسم فرعی نیزاست.
طالعی در بیان مشکلات تدوین کتاب، افزود: این نوع پژوهش که منابع آن مردم و بوِیژه پیران هستند دستیابی به منابع بسیار مشکل است.
وی ادامه داد: تعداد کمی از نسل قبل باقیمانده و برخی نیز نقال خوبی نبوده و یا از ضعف حافظه و بی حوصله گی برخوردار هستند.
وی خاطرنشان کرد: جمع نمودن چند نفر از کهنسالان در یک زمان و مکان برای بحث و صحبت پیرامون گذشته نیز دشوار بود و برخی مواقع به بحث های طولانی و نقد صحبت های یکدیگر کشیده می شد.
وی با اشاره مباحث غیر مرتبط مطرح شده در این بحث ها، تصریح کرد: مطالب بسیارخوبی در سایر زمینه ها نیز بیان شد که برخی جالب و شنیدنی بود و مثلا در خصوص اصلاحات اراضی مطالب جالب و جدیدی بیان می کردند.
وی عنوان کرد: در گذشته نزدیک 19 حمام عمومی داشتیم که نشان دهنده اهمیت بهداشت و وقف در گذشته بافق است.
وی درباره مشکلات چاپ کتاب، خاطرنشان کرد: مطالب آماده شده باید برای ممیزی به وزارت ارشاد ارائه گردد که این مسئله 9 ماه بطول انجامید و بخش های زیادی نیز حذف گردید.
وی افزود: بدلیل نبود چاپخانه در شهرستان مطالب باید تایپ و به چاپخانه ارسال گردد و دوباره در چاپخانه با روش مخصوص دوباره تایپ و یا ویرایش شود و این مستلزم هزینه و دوباره کاری بود.
وی مشکل بعدی را تامین منابع مالی عنوان نمود و افزود: مشکل بعد از چاپ که چندان شایسته نویسنده نیست تلاش برای بازاریابی و ارائه کتاب به مشتریان است.
وی درباره هزینه های کتاب، گفت: کتاب دوم بالغ بر 8 میلیون تومان برای کلیه هزینه ها از جمله تهیه، تدوین، چاپ و غیره در بر داشت.
وی خاطرنشان کرد: در این زمینه فقط مساعدت هایی در زمینه خرید نسخه های از این کتاب توسط مرحوم مهندس دهستانی مدیرعامل فقید سنگ آهن، شورای سوم و شهردارعبدالرضا دهستانی، ندافیان فرماندارسابق و عسکری مدیرعامل فعلی انجام شد و بسیاری از مسئولین وقت با وجود تلاش و کوششی که برای حفظ فرهنگ شهرستان در این خصوص شده بود به بهانه هایی از همکاری و همراهی خودداری کردند.
وی با اشاره به نقش عشق و علاقه در کارهای فرهنگی، تصریح کرد: کار فرهنگی سودآوری ندارد و پس از هزینه کرد برای تهیه و چاپ، باید کتاب را بصورت خرده فروشی فروخت.
وی با بیان این مطلب که جای کار بسیاری برای فرهنگ عامیانه وجود دارد، خاطرنشان کرد: هجوم سیل بنیان برانداز ماهواره ها، اینترنت و تلویزیون ها جایی برای فرهنگ های بومی و ملی نگذاشته و با توجه به شفاهی بودن این فرهنگ ها هر شخصی در زمینه ثبت و ماندگار نمودن آنها اقدام نماید کار ماندگاری کرده است.
این نویسنده با انتقاد از کپی برداری بدون اشاره به منابع در نشریات، عنوان کرد: برخی نشریات و هفته نامه ها نسبت به کپی برداری مطالب نویسندگان و مولفین اقدام می کنند که برای تهیه اصل آن زحمت بسیاری زیادی کشیده شد.
این نویسنده، درباره احساس مطالعه کتابش از سوی مردم، گفت: بطور طبیعی مطالعه کتاب یک نویسنده باعث خوشحالی هر نویسنده ایست و برخی موارد که از شهرهای دیگر از کتابم به عنوان یک منبع استفاده می کنند بسیار خرسند می شوم.
محمدعلی طالعی، به جوانان در زمینه ریشه یابی رسوم و آئین ها، توصیه کرد: بسیاری از رسوم و آئین از جمله نخل برداری و علم گردانی قبل آن، و غیره ریشه های عمیقی دارد و در این کتاب برخی از آنها برای نسل جوان بیان شد تا آگاهانه در این زمینه اقدام نمایند.