توصیه های پزشکی امام رضا علیه السلام برای ماه بهمن

امام رضا علیه السلام در یک سفارش کلی درباره زمستان توصیه می کنند که باید غذاهای پر انرژی مصرف کرد. مالیدن روغن و ماساژ استخوان ها در حال استراحت با روغن های شب بو،‌ زیتون و گل سرخ به تقویت و استحکام کمک می کند. مصرف سیر نیز هفته ای یک بار مفید است. مصرف خرما گاهی با شیر و تخم مرغ مناسب است و از سستی اواخر و نیمه دوم زمستان و اوایل بهار جلوگیری می کند. کانون آخر یا کانون دوم مطابق گاهشماری رومی تقریبا با ماه بهمن شمسی برابر است و به طور دقیق تر از ۲۳ دی تا ۲۳ بهمن را شامل می شود. امام رضا علیه السلام بر اساس ماههای رومی سفارش هایی را برای تعذیه و سلامت و نیز حفظ الصحه متذکر شده و خصوصیات هر ماه و تدبیر هر یک از آنها را بیان داشته اند. امام رضا علیه السلام در رساله ذهبیه ضمن توصیه کلی به مأمون درباره مزاج ها و زمان و مکان می فرماید:

إن قوة النفس تابعة لأمزجة الأبدان ، وان الأمزجة تابعة للهواء ، وتتغیر بحسب الهواء ، فی الأمکنة …
بدان که نیروی روح پیرو مزاج های مختلف بدن است و مزاج ها خود تابع هوا هستند و با تغییر هوا دچار دگرگونی می شوند و…

امام رضا علیه السلام ضمن برشمردن خصوصیات ماهها درباره ویژگی های بدن در ماه کانون دوم یا همان بهمن ماه می فرماید:

واحد و ثلاثون یوماً یقوى فیه غلبة بلغم ینبغی أن یتجرع فیه الماء بالریق، و ینفع الاحساء فیه مثل البقول الحارة کالکرفس ، و الجرجیر ، و الکراث ، و ینفع فیه دخول الحمام ، و التمریخ بدن الخیری و ما ناسبه و یحذر فیه الحلو ، و أکل السمک الطری و اللبن …

اولین نکته ای که امام رضا علیه السلام به آن اشاره می کنند آن است که در این ماه بلغم زیاد می شود. بلغم همان سیستم ایمنی بدن و از جنس آب و سرد و تر است که در طب سنتی با عنوان مزاج زمستانی از آن یاد می شود. از فصل زمستان، سن کودکی و پیری، فربهی، غذاهای تر و سرد خوردن (ماهی، ماست، و…) به عنوان عوامل افزایش بلغم نام می برند. از این رو برای این ماه مصرف موادی مثل: گوشت (شتر ، گوسفند ، کبوتر ، سار ، گنجشک) ، ادویه جات (هل – دارچین – زنجبیل – زیره -زعفران – زنیان- سیر- موسیر – خردل) ، سبزیجات (کرفس – نعناع – ریحان – جعفری – ترخون – مرزه) ، کلم ، مارچوبه ، نخود ، گردو هندی ، قدومه شیرازی ، کدو حلوایی ، لیمو ترش و گندم مفید است.

از جمله توصیه های امام رضا علیه السلام در رساله ذهبیه درباره این ماه، مصرف کمی آب گرم در صبح به صورت ناشتا است که توصیه می کنند بهتر است این آب گرم را یک مرتبه سر کشید. سفارش دیگر امام رضا علیه السلام خوردن حبوبات گرم ، کرفس ، ترتیزک ، سیر ، پیاز کوهی و استحمام خوب است که همانطور که اشاره کردیم باعث کاهش بلغم می شود. رفتن به حمام هم از این نظر که با تعریق بدن بلغم دفع می شود مورد سفارش امام رضا علیه السلام بوده است. توصیه دیگر امام رضا علیه السلام برای این ماه ماساژ و روغن مالی بدن با استفاده از روغن های گرم مانند روغن خیری (شب بو) و روغن های مشابه است که طبیعت گرم دارند. در همین زمینه امام رضا علیه السلام می فرماید:

ادهنوا بالبنفسج فانه بارد فی الصیف و حار فی الشتاء؛
با روغن بنفشه خود را خوشبو کنید زیرا در تابستان سرد و در زمستان گرم است.

و آخرین توصیه امام رضا علیه السلام در رساله ذهبیه برای این ماه پرهیز از مصرف شیرینی ها، ماهی تازه و ماست است که مصرف همه اینها باعث افزایش سردی و بلغم است و مایه بیماری در بدن است.

ارسالی محمد مهدی علیزاده فلاح