دیابت(3): علائم بالینی و تشخیص

هدف از این قیمت شناخت هر چه زودتر دیابت و کنترل اسرع آن است چرا که هر چه زودتر دیابت تشخیص داده شود از عوراض جدی دیابت (کلیه- مغز- چشم- قلب) که معضل اصلی دیابت هستند جلوگیری می شود. امروزه با ارتقاء فرهنگ عمومی کمتر کسی است که اطلاعات اولیه از دیابت را نداشته باشد. لذا به فکر بودن دیابت و آگاهی نسبی از آن اولین جرقه شناخت و تشخیص بیماری زده می شود و این شک به دیابت خود فرصت خوبی برای تشخیص بیماری است. فرد دیابتی ممکن است با علائم بالینی مراجعه نماید یا بدون علائم بالینی و فقط با آزمایش خون مراجعه نماید.
(آزمایشاتی که بطور معمول در مراکز اشتغال یا بیمه ها یا سفر های زیارتی انجام می شود.) پس تشخیص دیابت هم بالینی است هم آزمایشگاهی. قند خون ناشتا (6 ساعت ناشتا) بطور کمتر از 100 باید باشد. اگر قند خون بین 100-126 باشد فرد مستعد دیابت است و باید قند خون 2 ساعته چک شود وقند خون 2 ساعته بعد از غذا بطور طبیعی کمتر از 160 باید باشد. حال اگر قند خون ناشتا (در 2 آزمایش جداگانه) بالاتر از 126باشد فرد دیابتی تلقی می شود. اگر یک قند ناشتا بالای 126 و یک قند 2 ساعته بالاتر از 160 باشد باز فرد دیابتی است (2 بار قند چک می شود). اگر فردی بطور تصادفی قند خون بالای 200 داشته باشد دیابتی تلقی می شود. همه اینها صرفنظر از علائم بالینی بود ودیابت آزمایشگاهی باید تحت تمهیدات دیابت قرار بگیرد. متأسفانه علائم بالینی دیابت دیر رس است و زمانیکه علائم بالینی دیابت بیمار را به پزشک می کشد. زمان قابل ملاحظه ای از بروز دیابت در فرد گذشته است. و عوارض دیابت کم و بیش شروع شده است و بعلت بطنی بودن علائم بسیاری از بیماران علائم دیابت را انکار نموده از بررسی بیماری طفره می روند. بنابر انتظار برای بروز علائم بالینی دیابت بیهوده بوده و باید با کوچکترین شک به دیابت ماند وجود بیماری در والدین- افراد چاق- حاملگی- کاهش وزن وحتی داوطلبانه مخصوصأ در افراد بالای 30 سال باید فرد را به سمت آزمایش قند و تأیید قند سوق دهد.
علام بالینی دیابت بر اساس شیوع؛ یکی از علائم شایع دیابت که باعث مراجعه به پزشک می شود خشکی دهان واحساس تشنگی (بخاطر غلظت بالای خون و تحریک مرکز تشنگی مغز) می باشد. پرادراری علامت شایع دیگری است که بخاطر دفع مقدار زیادی قند از کلیه و سرریزشدن قند از کلیه است که بهمراه آن آب زیادی هم دفع می شود. کاهش میل جنسی و بخصوص اختلال نغوظ در مردان علامت مهم دیگری است که بخاطر اختلال جریان خون در سیستم جنسی اتفاق می افتد. پر خوری و تمایل به مصرف مواد قندی و حتی بسیاری از درد های بدنی- افسردگیها منشاء در همین دیابت دارد. از علائمی که بخصوص در دیابت نوع 1 ودر اطفال و نوجوانان بطور شایع دیده می شود کاهش وزن مفرط و عفونتهای مکرر تنفسی و ادراری است و با این علائم به دیابت باید مشکوک شد. بیماریکه با یکی از علائم فوق به پزشک مراجعه می نماید اگر بلافاصله (در مطب) قند فوری چک شود و قند بالای 200 داشته باشد در طبقه بندی دیابت قرار می گیرد واقدامات پیشگیری و درمانی باید برای او انجام گیرد. جهت پیشگیری از عوارض قند در افراد حامله تشخیص زود رس طبق برنامه بهداشت جهانی در فواصل خاص قند چک می شود و تصمیم گیری می شود.
خلاصه: تشخیص زود رس دیابت= کاهش عوارض جدی بنابراین شک هر چه زود رس به دیابت اولین قدم در درمان دیابت و بیماریهای بعد از آن خواهد بود. سابقه خانوادگی دیابت چاقی، عدم تحرک- اولین محرکهای غربالگری دیابت خواهند بود. در مبحث بعدی عوارض دیابت بحث خواهد شد.
دکتر سیدمحمود میرترابی