در محضرانسان کامل – قسمت هفتم – حج
در بیان حج و آن دو نوع است: يكي قصد كوي دوست و آن حج عوام است.
و يكي ميل روي دوست و آن حج خاص انام است.
و چنانچه در ظاهر كعبه اي است قبله خلق و آن از آب و گل است.
در باطن نيز كعبه اي است منظور نظر حق و آن دل صاحبدل است.
اگر كعبه گل محل طواف خلايق است؛ كعبه دل مطاف الطاف خالق است آن مقصود زوار است و اين مهبط انوار. آنجا خانه است و اينجا خداوند خانه. چنانچاه حضرت مولوی می فرماید:
ای قوم به حج رفته کجایید کجایید
معشوق همین جاست بیایید بیایید
صد بار از آن راه بدان خانه برفتید
یک بار از این خانه بر این بام برآیید
ای درویش! حجِّ خانه خلیل آسان است، اما حجِّ حرم جلیل کار شیرمردان است. و لکل عمل رجال کما اشار الیه المولوی قدس سره:
حج زیارت کردن خانه بود
حج رب البیت مردانه بود
کعبه را گر هر دمی عزّی فزود
آن ز اخلاصات ابراهیم بود
فضل آن مسجد ز خاک و سنگ نیست
لیک در بناش حرص و جنگ نیست
بر در این خانه گستاخی ز چیست
گر همی دانید کاندر خانه کیست
جاهلان تعظیم مسجد می کنند
در جفای اهل دل جد می کنند
آن مجاز است این حقیقت ای خران
نیست مسجد جز درون سروران
مسجدی کان در درون اولیاست
سجده گاه جمله است آنجا خداست
کعبه مردان نه از آب و گل است
طالب دل شو که بیت الله دل است
صورتی کان فاضل و عالی بود
او ز بیت الله کی خالی بود
کعبه بنیاد خلیل آذر است
دل نظرگاه خلیل اکبر است
برگرفته از کتاب لب لباب مثنوی
اثر عارف کامل و محقق واصل مولانا ملا حسین کاشفی