كودكان سالم سرمايه هاي فرداي جامعه اند.

داشتن كودكان سالم مستلزم رعايت اصول بهداشتي و بهبود تغذيه آنها به خصوص تغذيه در دوران نوزادي است دوران تكرار نشدني كودكي دوران شكل گيري رشدجسمي و رواني انسان است که  در تامين سلامت انسان در تمام زندگي اهميت ويژ ه اي دارد و دوران شيرخوارگي حساسترين مرحله آن مي باشد.     قسمت اعظم رشد جسمي و تكامل رواني كودك در دو سال اول زندگي صورت مي گيرد.سازمان جهاني بهداشت و يونيسف، تغذيه انحصاري با شير مادردر 4تا 6 ماه  اول زندگي شيرخوار و تداوم آن راتا 2 سالگي همراه تغذيه تكميلي توصيه نموده اند. مزاياي تغذيه با شيرمادر به روشني اثبا ت شده و در تعاليم ديني و فرهنگ اسلامي هم مورد تاكيد قرار گرفته است. جالب توجه اینکه شیرمادر فقط زمینه ساز سلامت کودک در دوره شیرخواری نیست .

متاسفانه در بسياري از نقاط دنيا شيوع و طول مدت تغذيه با شير مادر بدلايل مختلف اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي كاهش يافته است اطلاعات موجود نشان مي‌دهد كه حدود 80 درصد نوزادان ايراني تا 15 ماهگي از نعمت تغذيه با شير مادر برخوردارند؛ اما اين شاخص براي 20 تا 23 ماهگي بين 50 تا 60 درصد است حال با توجه به اهمیت شیرمادر در پیشگیری از بیماری ها و مزایای بسیار برای مادر و کودک و عدم تداوم آن  که  می تواند برای مادر و کودک زیان بخش باشد تغذیه با شیرمادر امروزه به عنوان یک راهبرد اساسی در تامین رشد وبقای کودک مورد توجه سازمان جهانی بهداشت و یونیسف است.

به منظور دستیابی به عوامل موثر بر تداوم شیرهی و رابطه آن با وضعیت رشد شیرخواران 24-18 ماهه در شهرستان بافق در سال 90 مطالعه ای توسط دکتر میرجلیلی و همکاران انجام شد

در این پژوهش مجموعا 700 نفر از مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی که در زمان مصاحبه دارای کودک 24-18 ماهه بودند مورد بررسی قرار گرفتند که از  این تعداد 500 نفر (5/71 درصد) در شهر و 200 نفر(6/28 درصد) در روستا ساکن بودند

مطالعه نشان می دهد مادران در مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی درصد تداوم شیردهی کمتری داشتند یعنی در مناطق شهری (8/49درصد ) و در مناطق روستایی (52درصد ) تداوم شیردهی در زمان مصاحبه داشتند.

 بیشترین تداوم شیردهی مربوط به گروه سنی 44-40 سال و کمترین تداوم مربوط به گروه سنی 19-15 سال   می باشد

مطالعه نشان داد بیشترین فراوانی سطح تحصیلات مادران مربوط به دبیرستان و دیپلم می باشد (7/49) درصد است وبیشترین تداوم شیردهی در مورد خانم های خانه دار(4/51%) و کمترین تداوم شیردهی مربوط به شاغلین (37%) می باشد.

به نظر مي آيد تحصيلات مادر و اشتغال یک فاكتور تاثير گذار بوده است و بالا بودن تحصيلات مادرامكان اشتغال وي را در خارج از خانه بيشتر نموده و درنتيجه اجبار مادر به ترك منزل در نهايت منجر به قطع وابستگي فرزند به شير مادر مي شود. تنوع عوامل تاثير گذار بر طول مدت شيردهي تاكيدي مجدد بر اين امر است كه طول مدت شيردهي از عوامل زيستي- پزشكي عوامل فرهنگي و اجتماعي گوناگون تاثير پذيراست و بسته به ويژگي هاي جمعيت مورد مطالعه تاثيرگذارپذيري خود را از اين عوامل نشان مي دهد.

در خصوص بیماری مادر بیشترین بیماری مطرح شده مربوط به بیماری اعصاب و خوردن داروهای اعصاب  میباشد و بیشترین عدم تداوم شیردهی نیز مربوط به این گروه می باشد.

نتايج مطالعه نشان داد كه استمرار شيردهي انحصاري با شيرمادر در مادران بازايمان طبيعي بيش از مادران سزاريني بود.

شروع تغذیه کمکی قبل از پایان 6 ماهگی برای کودک، در کاهش تولید شیر مادر تأثیر فراوان دارد و هر قدرغذای کمکی زودتر به کودک داده شود،طول مدت شیردهی کوتاهتر میگردد . همچنین با استفاده از شیر کمکی همراه شیرمادر، مدت شیردهی کاهش مییابد واستفاده کودک از پستانک باعث کوتاه شدن مدت شیردهی میشودکه در این مطالعه به طور کلی 9/37درصد کودکان از  پستانک و شیشه استفاده نمودند  میانگین سن استفاده از شیر مصنوعی در شهرستان 23/7 ماه می باشدبیشترین سن استفاده از شیرمصنوعی زیر 4ماه و 6-12 ماه می باشددر کل 9/38 درصدمادران  شیرمصنوعی را شروع می کنند

یافته ها نشان داد:

در این مطالعه  میانه شیردهی 14 ماه ودر مقایسه با مطالعه زاهدان و مازندران وضعیت نامطلوبتری داردمیانگین استفاده از شیرمادر درمادران دارای فرزند دختر77/13 ماه ودر مادران دارای فرزند پسر16/14 ماه بوده است

نتايج اين مطالعه حاكي از اين امر مي باشد كه در جمعيت مورد مطالعه نسبت به ساير مطالعات طول مدت شيردهي کمتر و احتمال قطع شیردهی  درفاصله زمانی 24-28 ماهگی افزایش می یابد

در اين مطالعه ناكافي بودن شير مادر به عنوان فراوان ترين علت شروع تغذيه با شيرخشك ازديدگاه مادران مطرح بود. اين يافته نيز با نتايج بسياري از مطالعات داخلي و خارجي هم راستا مي باشد. در بيشتر موارد باور غلطي در بين خانواده هاوجود دارد كه تصور ميكنند علت گريه شيرخوار،ناكافي بودن شير و گرسنگي اش مي باشد. درصورتي كه علل ديگر مانند شرايط محيطي، دردهاي كوليكي و مانند آنها نيز ميتوانند با بيقراري و گريه شيرخواران در ارتباط  می باشند .

 در کل در این مطالعه تحصیلات مادر، شغل مادر، اولين زمان شير دهي پس از تولد، سن شروع غذاي كمكي، بیماری کودک، استفاده از شیشه و پستانک و نوع زایمان از جمله  عواملي بودند كه باعث قطع زود هنگام شيردهي مي شدندو سن قطع شیردهی در مقایسه با سایر مطالعات انجام شده وضعیت نامطلوبتری داردکه بایستی  با توجه به شرایط فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی  و اهمیت شیرمادر در کودکان و سفارش اسلام در تغذیه کودک تا 2 سال تمام راهكارهايي جهت بهبود تداوم شيردهي در شهرستان بافق انديشه شود.

طیبه عسکری