“مجتع یک میلیون تنی فولاد بافق” یا واحد نورد 550 هزار تنی
چندی پیش با تبلیغات بسیار وسیعی تعدادی کانتینر حاوی تجهیزات نورد فولاد بافق در حضور نماینده محترم مردم در مجلس شورای اسلامی و دیگرمسئولین شهرستان به بافق آورده شد .
همان طور که مطلعید روش های مختلفی برای تولید فولاد در جهان وجود دارد که روش های:
1)کوره بلند
2)احیای مستقیم سنگ آهن
بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد .
در روش کوره بلند (که 66.3 درصد فولاد جهان به این روش تولید می شود)کلوخه سنگ آهن پس از خروج از واحدهای آگلومراسیون به همراه کک ،آهک و مقداری سنگ آهن دانه بندی به کوره بلند شارژ شده و مذاب خروجی در کانورتورهای اکسیژنی به فولاد تبدیل می شود .(نظیر ذوب آهن اصفهان)
در روش احیای مستقیم (که 31.2 درصد فولاد جهان به این روش تولید می شود)کنسانتره سنگ آهن در واحد گندله سازی به گندله تبدیل شده و در واحد احیای مستقیم به وسیله گازهای احیایی چون H2 و CO اکسیژن از دست می دهد و به آهن اسفنجی تبدیل می شود سپس در کوره های قوس الکتریکی به همراه قراضه سنگ آهن به فولاد مذاب تبدیل می شود .مذاب حاصله در واحد ریخته گری مداوم به شمش(بیلت،بلوم و اسلب)تبدیل می شود .(مانند فولاد مبارکه و خوزستان)
در ایران که منابع زغال سنگ محدود بوده و زغال سنگ موجود از کیفیت مناسبی برخوردار نیست و برعکس منابع گازی فراوانی موجود می باشد ، در سال های قبل با توجه به قیمت پایین گاز طبیعی سیاست گذاری تولید فولاد به روش احیای مستقیم انجام شد .
در ضمن تولید فولاد با ظرفیت کمتر از 2 میلیون تن به روش احیای مستقیم مقرون به صرفه تر می باشد .
در نتایج اعلام شده توسط شرکت ملی فولاد ایران هزینه احداث کارخانه فولادسازی به ازای تولید هرتن محصول به شرح ذیل خواهد بود:
تولید فولاد به روش کوره بلند | 510 دلار به ازای تولید یک تن محصول |
تولید فولاد به روش احیای مستقیم | 430 دلار به ازای تولید یک تن محصول |
با توجه به نکته فوق الذکر هزینه راه اندازی یک واحد 800 هزار تنی فولاد به روش احیای مستقیم (همچون طرح فولاد بافق) 344 میلیون دلار خواهد بود .
طرح فولاد بافق در سال 1385 در جلسه شورای اقتصاد استان به تصویب رسیده بود که بعداً جزء 8 طرح فولادی ایران قرار گرفت که بتواند ظرفیت تولید فولاد ایران را تا سال 1404 به صورت چشمگیری افزایش دهد ولی متاسفانه به بخش خصوصی واگذار شد که منجر به بیکاری 300 نفر شده و آن را به تعطیلی کشاندند .
پس از به وجود آمدن شرایط نامناسب اقتصادی ،دولت برآن شد تا هر کدام از طرح های در دست اجرا که خریدار داشته باشد واگذار گردد .از بد روزگار یا به دلایل نامعلوم دیگر ،پس از سه بار تلاش در راستای تعطیلی یا واگذاری به بخش خصوصی نهایتاً در تیرماه سال 90 در عین ناباوری طرح فولاد بافق به بخش خصوصی واگذار گردید و طرح های هشت گانه فولاد کشور به طرح های هفت گانه تقلیل یافت و به صورت کاملا اتفاقی هیچ یک از طرح های دیگر فولادی کشور خواهانی نیافت مگر “طرح فولاد بافق”.
نظر به اینکه در حال حاضر در کشور عزیزمان ایران با کمبود شمش فولادی روبرو هستیم و سرمایه گذاری اولیه واحدهای احیای مستقیم و ریخته گری مداوم زیاد می باشد سیاست دولت بر این شد که در هشت طرح فولادی کشور احیا و ریخته گری توسط دولت انجام شود که مسلماً در کنار این طرح ها پس از راه اندازی،بخش خصوصی اقدام به ساخت واحد های نورد خواهد کرد .
پس از گذشت قریب 15 ماه از تعطیلی طرح فولاد بافق توسط خریدار پروژه ،حال خبر از خرید و نصب واحد نورد داده شده است .هرچند برای پروژه کاملا تعطیل نوید بخش است ولی نکات ذیل نباید فراموش شود یا ما را از اصل موضوع دور کند :
1-طبق قرارداد خریدار پروژه مکلف است ظرف مدت 40 ماه از زمان واگذاری(خردادماه 90)واحد احیای مستقیم و فولاد سازی را راه اندازی کند.(لازم به ذکر است تنها 25 ماه فرصت دارد و اگر قصد عمل به تعهدات خویش را داشته باشد و اگر از همین امروز هم شروع کند بعید است ظرف مدت 25 ماه بتواند واحد ریخته گری مداوم را پیش راه اندازی کند)
2-هزینه نصب و راه اندازی واحد نوردی که در حال حاضر توسط خریدار پروژه اعلام شده قطعا از 25 درصد هزینه ساخت واحدهای تعهد داده شده کمتر است .
در ضمن در حال حاضر واحدهای نورد دسته دوم از کشورهای اروپایی و حتی ترکیه به ایران وارد می شود که با هزینه نسبتا پایینی قابل راه اندازی است .
3-واگذاری طرح فولاد بافق از بین 8 طرح فولاد استانی به بخش خصوصی ممکن است در اذهان مردم شریف و ولایت مدار شهرستان بافق کم لطفی و شاید بی عدالتی و دست داشتن عده ای در راستای جلوگیری از تولید فولاد در بافق را تداعی کند.
4-نظر به اینکه انتقال سیال (آب و گاز)به مراتب ارزان تر از انتقال جامدات (حمل سنگ آهن) است راه اندازی واحدهای فولاد سازی در بافق می تواند راهی به سوی تولید فولاد ارزان باشد .
راه حل و پیشنهاد :
طبق مفاد قرارداد در صورتیکه خریدار نتواند ظرف مدت 40 ماه پروژه را به بهره برداری برساند طبق نظر و قیمت گذاری کارشناسان سازمان توسعه می بایست پروژه به دولت عودت گردد .
لذا می توان درصورت عدم اجرای تعهدات خریدار طرح فولاد بافق به شرکت سنگ آهن واگذار شود.
با توجه به اینکه در پایان سال جاری پروژه آگلومراسیون به بهره برداری میرسد این شرکت می تواند از منابع داخلی خویش طرح فولاد را راه اندازی کند .
حمیدرضا رنجبر بافقی
Hr_ranjbar@yahoo.com
مقاله بسیار جالبی بود. بعد از مدتها به صورت کارشناسی مسئله کارخانه فولاد بافق، بررسی شده بود. تشکر از نویسنده مطلب