خود مراقبتی وترک دخانیات

خودمراقبتی، گام اول سلامت است گام اول سلامت، یعنی اینکه که ما یاد بگیریم چگونه خودمان از خودمان وخانواده وعزیزانمان مراقبت کنیم .

بر اساس مطالعات علمی می توان ۴۰ درصد کاهش مراجعه به پزشکان عمومی، ۱۷ درصد کاهش مراجعه به پزشکان متخصص، 50 درصد کاهش مراجعه به مراکز اورژانس، ۵۰ درصد بستری در بیمارستان و ۵۰ درصد غیبت از کار را با خودمراقبتی کاهش داد.

بین ۶۵ تا ۸۵ درصد از مراقبت‌هایی که به سلامت ما منجر می‌شود، محصول همین خود مراقبتی است؛ یعنی فعالیت‌هایی که خود یا خانواده مان برای حفظ یا ارتقای سلامت مان، پیشگیری از ابتلای مان به بیماری، درمان بیماری مان یا کاهش عوارض آن انجام می‌دهیم. بین اعضای خانواده، معمولاً مادران مهمترین نقش مراقبتی را بر
عهده دارند.

سیگارها خاموش، اراده ها روشن

-دخانیات شایعترین عامل قابل پیشگیری مرگ در جهان است.

-دخانیات مسئول 25 – 12% درصد مرگها در کشورهای صنعتی است.

– حدود 8 میلیون نفر مصرف کننده مواد دخانی در کشور هستند.

-مصرف روزانه قلیان 5/3 درصد (7/4 درصد مردان و 3/2 درصد زنان) بوده است.

-استعمال دخانيات عامل بروز 90% سرطان‌هاي ريه، 80% برونشيت مزمن و 25% بيماري‌‌هاي ريوي است.

-مواجهه با دود قلیان برای اطرافیان بسیار خطرناک است وکودکان و زنان بیشترین قربانیان مواجهه با دود دست دوم دخانیات هستند.

– با فرض 50 ميليارد نخ مصرف، سالانه بطور متوسط 10000 ميليارد تومان در اثر استعمال دخانيات دود مي‌شود و2تا3برابر این مبلغ صرف هزينه¬هاي بهداشتي درماني ناشی از مصرف دخانیات می شود.

-هر وعده مصرف قلیان معادل مصرف 100 تا 200 نخ سیگار است.

-بیش از 7000 ماده شیمیایی در دود مواد دخانی وجود داردو70 نوع از ترکیبات موجود در مواد دخانی سرطانزاست.

-چهار بیماری عمده غیر واگیر شامل بیماریهای قلبی_ عروقی، سرطان ها، بیماریهای مزمن ریوی و دیابت به طور مستقیم با چهار عامل خطر اصلی قابل پیشگیری شامل تغذیه نامناسب، نبودن فعالیت بدنی مناسب، مصرف دخانیات و مصرف الکل وابسته هستند.

– حد اقل ده درصد افراد کشورمان روزانه سیگار می کشند( متوسط 10 نخ روزانه به مدت 14 سال). یعنی در کشورمان، 5میلیون و300 هزار نفر سیگاری داریم و سیگار موجب 11000 مرگ در سال است.

شما در برابر سلامت خود، خانواده و جامعه چه مسوولیتی دارید؟
پیشنهاد ما این است که باکسب مهارتهای زندگی،شرکت در فعالیتهای اجتماعی و انجام فعالیتهای جایگزین مثل ورزش وبکار گیری راههای پیشگیری از استعمال دخانیات مراقب سلامت خود وخانواده وعزیزان خود بویژه نوجوانان و جوانان باشید.

چند توصیه برای والدین:
1-الگوىمناسبی براى فرزندان خود باشید و هرگز برخلاف گفته خود عمل نکنید.

2-فضایی ایجاد کنیدکه فرزندانتان در آن احساس آرامش کنند.

3-به صحبتهاى فرزندانتان خوب گوش کنید.با لبخند،تکان دادن سر و  استفاده ازجملات مثبت نظیر”چقدرجالب”، “من این را نمی دانستم”و …آنها را به گفتن بیشتر تشویق کنید.

4-از فرزندانتان انتظار نداشته باشید آرزوهاى برآورده نشده شما را محقق کنند.

5-ازقبل،خود را براى پاسخگویی به سؤالات کنجکاوانة فرزندانتان آماده کنید.

6-ممکن است روزى از شما بپرسند که آیا تاکنون سیگار مصرف کرده اید؟ این فرصت خوبی است که علت عدم مصرف خود را به زبان فرزندتان به آنها منتقل کنید یا اگر احیانا قبلا مصرف کرده اید علت گرایش خود را به سیگار و سپس کنار گذاشتن آن را به ایشان بگویید و این که حالا چرا می خواهید ایشان اشتباه شما را تکرار نکنند.به یاد داشته باشید که نباید مسائل را بیش از اندازه تشریح کنید تامبادا کنجکاوى آنها برانگیخته شود.

7-با تقویت قدرت اعتماد به نفس،تصمیم گیرى و از بین بردن افسردگی و کمرویی فرزندان،آنها را در برابرشرایط آسیب زا مقاوم سازید.

8-راه مقاومت و پایدارى در برابر فشار همسالان را در خصوص مصرف سیگار  به فرزندانتان بیاموزید تا از نه گفتن به آنها نهراسند.

9-موانع را بردارید.به فرزندانتان انگیزه بدهید و از آنهاحمایت کنید.

10-وقت بیشترى را با فرزندانتان صرف کنید.با آنان به رستوران،پارک،کوه،سینما و…بروید.به اتفاق آنان به موسیقی گوش دهید و از همه مهمتر به آنان ابراز عشق کنید و بگویید که دوستشان دارید.

11-سعی کنیدحتی آهنگ صدایتان ملایم و دوستانه باشد.

12-مواضع خود را برابر سیگار،مواد و الکل مشخص کنید و صریحاً آن را به زبان بیاورید.

13-عقاید خود را به زور به آنها تحمیل نکنید.

14-قوانین مناسب و سازنده مشخصی را در خانواده وضع و نظم لازم را برقرار کنید و براى سرپیچی از آن تنبیهات مناسبی در نظر بگیرید و قاطعانه آنها را اجرا نمایید.

15-سعی کنید درساعات غذا خوردن همة اعضای خانواده را دور هم جمع کنید.

16-فرزندان خود را قبل از رسیدن به سنین بحرانی نسبت به مضرات و عواقب ویرانگر مصرف سیگار آگاه کنید.

17-فرزندانتان را بیش از اندازه و به طور اغراق آمیز نترسانید.

18-از چگونگی دوستیابی و معاشرت فرزندان خود با دیگران آگاه باشید.با والدین دوستانشان ارتباط برقرار کنید.در صورتیکه به منزل دوستشان رفتند حتماً از حضور والدینایشان در منزل مطمئن شوید و به حضور سایر اعضای خانواده اکتفا نکنید.

19-به نحوة خرج کردن پول توسط فرزندانتان اهمیت بدهید.

20-براى اوقات فراغت آنان برنامه ریزى کنید.همواره آنان را به مطالعه،ورزش و تفریحات سالم ترغیب نمایید و زمینة این امور را برایشان فراهم کنید.

21-زمان مناسبی را به گفتگو اختصاص دهید.چرا که فرزند شما ارزش نصایحتان را با ارزش زمانی که به آن اختصاص داده اید می سنجد.

22-راهنمایی هاى خود را از طریق مربیان و دبیرانشان به آنها منتقل کنید. جوانان باورها و ارزش هاى خود را دارند.طبیعتاً اگر والدین بهترین نصایح را هم بگویند ممکن است آنها را نپذیرند.شنیدن نصایح شما از زبان مربیان و دبیران شان تأثیر بیشترى بر آنها میگذارد.

23-بین فرزندانتان تبعیض قائل نشوید.

24-تفکر انتقادى را که از ویژگیهاى دوران بلوغ و نوجوانی است،در فرزندان خود سرکوب نکنید.

25-آنان رابه رعایت اصول مذهبی و انجام فرائض دینی تشویق کنید.

26-در انجام فعالیت هاى منطقی به فرزندان خود استقلال و آزادى بدهید.

27-در رفتارهاى خود بیشتر دقت کنید.ممکن است با تمسخر یک معتاد و یا صحبت کردن با لحن افراد معتاد پیام نادرستی را به فرزندتان منتقل کنید.

28-اگر می خواهید مانع پویایی و رشد جسم و روان فرزندانتان نشوید،از انتقاد غیرسازنده، تمسخر و شرمنده کردن آنان مخصوصاًدر مقابل دیگران جداً بپرهیزید.

29-فرزندانتان را به خاطر رفتارهاى مثبت آنان تشویق کنید.

30-درموقعیت هاى بحرانی،فشارها و تنش هاى روحی،راهنما و همراه فرزندان خود باشید.

31-هرگز فضاى خانه را متشنج نکنید و از مشاجره وبحث هاى بیهوده بپرهیزید.

32-مسئولیت و تکلیفی به فرزندان خود بدهید که با توان آنان متناسب باشد.

33-در روابط خود با فرزندانتان همواره صادق ومهربان باشید.

34-همواره در نظر داشته باشید که خانواده ها در زمینه پیشگیرى از استعمال دخانیات،نقش بسیار مؤثرترى بر عهده دارند.

35-به منظور پیشگیری از سیگاری شدن فرزندان، قدرت ” نه گفتن ” را در آنان تقویت کنید.

برای آنکه بگویید”نه” به روش زیر عمل کنید:
1-زمان مناسبی را برای”نه گفتن”انتخاب کنید.

2-تا جای ممکن از آشنایی و نزدیک شدن به افراد نامناسب خودداری کنید تا مجبور نباشید در موقعیتهای سخت بعدی خود را تحت فشار پیشنهادهای نابود کننده،احساس کنید.

3-مهمترین”نه”را به خود بگویید.بارها و بارها باخود بگویید “نه،من با چنین افرادی دوستی نخواهم کرد”یا”نه،من هرگز چنین پیشنهادهایی رانمی پذیرم”.

4-اگر چیزی به شما پیشنهاد شد که نمیخواهید آن را بپذیرید،خیلی محکم بایستید و با بیشترین توان خود یک جمله کوتاه بگویید و بلافاصله محل را ترک کنید.

5-بعد از گفتن” نه”،باید ارتباط خود را با افراد نامناسب به طور کامل قطع کنید.

6-خود را در معرض وسوسه های بعدی این افراد قرار ندهید.

7-تصاویر مثبتی از خود و آینده خود در ذهن داشته باشید که بتوانید در زمان هجوم وسوسه ها با استفاده از این تصاویر،دوباره به خودتان بگویید“ نه من آینده خود را نابود نخواهم کرد”.

منبع و ماخذ: سایتهای اینترنتی بهداشتی درمانی وکتب وجزوات آموزشی وزارت بهداشت

جواد فتاحی –سپرست مرکز یهداشت بافق