به مناسبت سالروز تاسیس نهاد مقدس شورای نگهبان: شیوه های متداول حفاظت از قانون اساسی در کشورهای مختلف
شوراي نگهبان قانون اساسي ، سازمان و نهادي بدون سابقه در كشورهاي ديگر نيست و نظارت بر قوانين در كشورها، توسط نهادها و تاسيسات حقوقي مختلف ،داراي سابقه است .هم اكنون نيز مشابه اين نهاد در قوانين اساسي كشورها پيش بيني شده و به صور مختلف ، ايفاي وظيفه مي نمايد.
شورای نگهبان قانون اساسی ، سازمان و نهادی بدون سابقه در کشورهای دیگر نیست و نظارت بر قوانین در کشورها، توسط نهادها و تاسیسات حقوقی مختلف ،دارای سابقه است .هم اکنون نیز مشابه این نهاد در قوانین اساسی کشورها پیش بینی شده و به صور مختلف ، ایفای وظیفه می نماید.
ترس از تهدید قوانین اساسی و یا بی ثباتی در تدوین وقانونگذاری در مجالس کشورها، در نظامهای سیاسی مختلف ، همواره وجود داشته و دارد و اندیشمندان و سیاستمداران برای جلوگیری از این فساد سیاسی و حقوقی ، اقدام به تاسیس نهادها، ادارات یا مجالسی برای جلوگیری از این فساد نموده اند.
مطمئناً منازعات گروهها با یکدیگر و یا میل برخی مدیران به استبداد رأی، در هر جامعهای محتمل است؛ بنابراین «یافتن سازوکاری برای پاسداری از قانون اساسی» یکی از دغدغههای اصلی تدوین کنندگان قوانین اساسی است. حاصل این دغدغه، تاسیس نهادی برای حفظ قانون اساسی است.
نمونه هایی از این موضوع در ادامه ذکر می گردد:
۱- طبق قانون اساسی مصوب ۱۹۵۸فرانسه، نهادی با نام «شورای قانون اساسی» وظیفه نظارت بر رعایت قانون اساسی را برعهده دارد.
۲- در ایالات متحده آمریکا، ترکیه، اوکراین، الجزایر و… دیوان عالی کشور، نقش نهاد ناظر و پاسدار قانون اساسی دارد.
۳- در پاکستان، “شورای ایدئولوژی اسلامی” هم حافظ قانون اساسی است ، هم وظیفه تطبیق قوانین عادی با شرع مقدس اسلام را برعهده دارد و در صورت مغایرت یک قانون با شرع مبین اسلام، این قانون را لغو می کند.
۴- طبق قانون اساسی کشور آلمان ، « دادگاه قانون اساسی » برای بررسی هرگونه ادعای اشخاص درخصوص مغایرت قانون عادی با قانون اساسی ، تشکیل شده است.این دادگاه رای نهایی در این خصوص صادر می نماید.
۵- جمهوری اسلامی ایران غیر از تجربه نظام های جمهوری با تجربه دیگری هم مواجه بود. در نهضت مشروطه با همت بلند شیخفضلالله نوری و تصویب متمم قانون اساسی، مجلس ملزم شد کلیه قوانین و مصوبات خود را به تائید جمعی از مجتهدان برساند. شیخ فضلالله البته با خدعه عوامل وابسته به استعمار به شهادت رسید و با ظهور دولت وابسته پهلوی عملا پیشنهاد او جامه عمل نپوشید.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اعضای خبرگان قانون اساسی، با توجه به این تجربه ؛ تاسیس ” شورای نگهبان ” را به عنوان یک ضرورت برای پاسداری از شرع مقدس اسلام و قانون اساسی مد نظر قرار دادند و در اصول قانون اساسی آمد.