۱۴ روش برای مبارزه با شپش سر

   داشتن شپش سر به این معنی نیست که شما تمیز نیستید. اغلب مردم زمانی به شپش سر مبتلا می شوند که با سر افراد مبتلا به شپش یا اشیاء آلوده نظیر حوله ،شانه ، چادرنماز ، بالش و … تماس مستقیم پیدا می کنند . تماس مستقیم به شپش ها اجازه می دهد به سر فرد دیگر انتقال پیدا نماید و وی را نیز دچار شپش سر نماید. برای شپش ، اهمیتی ندارد که فرد یا میزبان جدید سر تمیز یا کثیفی داشته باشد . شپش ها به دنبال خون هستند. چون بدون خون قادر به ادامه حیات نیستند .

     درصورت اطلاع از آلودگی فرزند یا یکی از اعضای خانواده تان به شپش، شروع به انکار آن نکنید، دست پاچه نشوید، احساس گناه نکنید و در بین همکلاسی ها و دوستان وی به دنبال مقصر نگردید. در عوض، به سرعت درمان را شروع کنید.درمان در دو مرحله و به فاصله یک هفته انجام می شود. برای درمان شپش، دقیقا مطابق توصیه های پزشک و کادر بهداشتی عمل کنید.

   فراموش نکنید که آنچه در درمان شپش اهمیت دارد درمان دسته جمعی و رفع آلودگی از کلیه لوازم و وسایل مورد استفاده افراد به طور همزمان است. بنابراین معاینه کلیه افراد خانواده در صورتی که یکی از اعضای آن‌ها مبتلا شده باشد ضروری است.

     داروهای ضد شپش، غیرخوراکی هستند. بعد از آلوده شدن دست به این داروها، دست های خود را در دهان نگذارید و با دست های آلوده چیزی نخورید.کسی که قبلا یک بار آلودگی به شپش داشته و درمان شده، در مقابل بیماری ایمن نیست و یک فرد ممکن است بیش از یک بار به بیماری مبتلا شود.

• شامپوی پرمترین ۱% : ابتـدا موهـا را بـا شامپوی معمولی شتشو دهید . سپس آب موها را با حوله بگیرید و در حالتی که موها مـرطوب است تمام موها و کف سر را با شامپـوی پرمترین کاملا آغشته کنید تا شامپو، به کف سر و سـاقه مـوها بـرسد ،پس از ۱۰ دقیـقه باید سر را با آب فــراوان شست تا کف شامپو کاملا از بین برود.سپس با شانه دندانه ریز و زیر فشار آب نسبت به حذف شپش های مرده و رشک اقدام گردد. توصیه می شود بعد از یک هفته این کار دوباره تکرار گردد تا نتیجه بهنری دریافت شود.

۲- لوسیون دایمتیکون۴% : این لوسیون را برروی موی خشک، ازریشه  تا نوک مو بمالید.ازپوشیده شدن کف سربا لوسیون اطمینان حاصل کنید ( موها نباید خیس یا مرطوب باشد).سپس اجازه دهید تا بطورطبیعی خشک شود.بایدحداقل ۸ ساعت ویایک شب برروی سربماندوسپس باآب وشامپوکاملاًشسته شود. سپس با شانه دندانه ریز و زیر فشار آب نسبت به حذف شپش های مرده و رشک اقدام گردد برای برطرف نمودن کامل شپش وتخمهای آن ۷ روزبعددرمان را تکرارکنید.درصورت عدم تکراردرمان،امکان عود بیماری وجود دارد. لوسیون دایمتیکون ۴% منع مصرفی برای گروههای سنی مختلف از جمله کودکان زیر دو سال و زنان باردار ندارد.

• پودر اسپند : مادران می‌توانند اسپند را آسیاب و پودر کنند، به اندازه ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری از آن را در یک قوری دم کنند، بگذارند کمی سرد شود و سپس همان عصاره دم کرده آن را روی سر بچه بریزند. بعد از آن به همین صورت موهای بچه را با شانه دندانه ریز شانه بزنند و سپس موهای او را بشویند.
• رشک زدایی : شامپوهای ضد شپش، تخم ها (رشک ) را نابود نمی کند . بنابراین برای رشک زدایی بعد از مصرف شامپو، محلولی از آب و سرکه به نسبت ۵۰% تهیه شود (اضافه کردن یک پیمانه آب به یک پیمانه سرکه ، ترجیحا سرکه سفید بهداشتی) این محلول باید روی تمامی موها مالیده و به خوبی ماساژ داده شود و بعد از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه با آب و شانه دندانه ریز شستشو داده شود.پس از خشک شدن موها باید نسبت به جداسازی رشک های باقی مانده با انگشت اقدام شود.در هر بار کشیدن شانه ، باید آن را زیر آب یا با دستمال تمیز کرد و دوباره ادامه داد.

۵ – یک ترفند غیر علمی هم وجود دارد که در مدارس بسیار موثر بوده و نتایج خوبی مشاهده شده است. آن هم این است که در فاصله بین دو بار شامپو زدن (شامپوی مخصوص شپش سر)، مادران سس مایونز ساده به سر بچه بمالند. سس مایونز ساده باید مانند رنگ مو با مو‌های کودک مخلوط شود سپس یک کلاه یا کیسه پلاستیکی روی سرش می‌گذارند تا چند ساعت به همان صورت بماند. این سس با روغن و سرکه‌ای که دارد باعث لغزندگی رِشک‌ها می‌شود. اما بهتر است مادران این کار را شب انجام دهند و تا صبح این ماده روی سر بچه بماند سپس صبح  با حوصله مو‌های بچه را شانه کنند. همچنین بهتر است روزی این کار را انجام دهند که کودک در خانه باشد و به مدرسه نرود.

۶- جداسازی لباس ها : دانش آمـوزان در مدرسه ، ورزشکاران در ورزشگاهها  و استخرها  و سایر تجمع ها باید لباس های خود را بـه صورت مجزا و در کیف‌های دستی جداگانه نگهداری کنند و از ریختن لباس ها ،چادرنماز ،کلاه و این قبیل وسایل بر روی هم پرهیز شود.

۷-  ششتشوی  همه ملافه‌ها، روکش بالش‌ها و تشک‌ها حتما باید با آب جوش شسته شود. همچنین اگر وعده اول شامپوی مخصوص شپش سر را به سر کودک زده‌اند، دوباره نباید او را در همان رختخواب بخوابانند و حتما ملافه‌ای که استفاده می‌کند باید تازه باشد. مادران باید ملافه‌های قبلی کودک را بشویند و هر شب ملافه‌اش را عوض کنند یا یک روز در میان ملافه‌اش را بشورند تا این دوره تمام شود. چون اگر سر کودک از رِشک و شپش پاک شود اما حشره همچنان در ملافه و بالش باشد، باز هم وارد مو‌های کودک می‌شود و روی سرش تخم می‌گذارد

۸- شپش و رشک زدایی وسایل غیر قابل شتشو:  اگر بچه عادت دارد با عروسک در تخت بخوابد، لباسی دارد که در آب با حرارت بالا خراب دوام نمی‌آورد و غیر‌قابل استفاده می‌شود یا بالشی که روکش آن جدا نمی‌شود، همه را باید در کیسه‌های پلاستیکی رنگی ضخیم بیندازند، سر آن را محکم گره بزنند و به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز به همان وضعیت باقی بماند. اگر حشره ‌یا تخم شپش در آنها باشد، کشته می‌شود . بعد از این کار، نیازی به شستن این وسایل نیست.

۹- تمیز کردن فرش و مبل :  با آخرین درجه جاروبرقی همه فرش‌ها و مبل‌ها را جارو بکشند و کیسه آن را درون یک پلاستیک بگذارند، در آن را محکم گره بزنند و دور بیندازند. اگر کیسه آن قابل دور انداختن نیست محتویات آن را خالی کنند و کیسه را با آب جوش بشورند.

۱۰- آموزش کودکان : به کودکتان آموزش بدهید در مدرسه مقنعه‌اش را با همکلاسی‌اش عوض نکند. چادر ، شال گردن و وسایلی از این قبیل  را در کیسه پلاستیکی مخصوص به خودش قرار دهد . در غیر این صورت باعث ورود شپش در آنها می‌شود .

۱۱- معاینه هفتگی موها : به جای نگرانی‌های بیهوده، هر هفته به خوبی سر فرزندتان را بررسی کنید و در صورت مشاهده شپش یا رشک آن را بیرون بکشید.

۱۲- استفاده از وسایل شخصی در آرایشگاهها : داشتن یک کیف مخصوص آرایشگاه حاوی حوله ، پیش بند ،شانه ، قیچی و … برای هر نفر بسیار ضروری است و خطر انتقال آلودگی را به شدت کاهش می دهد.

۱۳- پرهیز از استفاده مشترک لوازم زینتی مو:   استفاده از گل سر مشترک ،کلیپس ، سنجاق سر ، موی مصنو عی و … می تواند به راحتی موجب انتشار آلودگی شپش شود  بنابراین اکیدا توصیه می شود آرایشگران محترم  و عموم بانوان از این گونه لوازم به صورت مشترک استفاده نکنند..

۱۴- استفاده از شانه های مخصوص ضد شپش : ابتدا موی سر را با شانه معمولی شانه کنید تا موها صاف و گره مو باز شود.بهتر است با روغن زیتون موها را آغشته کنید و سپس نوک شانه دندانه ریز را به سمت خود گرفته و مقداری از مو را از کف سر به صورتی که شانه ابتدا چسبیده به کف سر باشد، به سمت انتهای مو شانه نمایید. بعد از هر بار شانه کردن با دستمال کاغذی، شپش ها را از شانه جدا کنید و دستمال کاغذی را در کیسه پلاستیکی بریزید. موهای شانه شده را با یک کلیپس از قسمت های شانه نشده جدا نموده و قسمت های دیگر مو را به همین ترتیب تا شانه شدن تمامی موها ادامه دهید. سپس کلیپس ها را جدا نموده و مجددا موها را با آب گرم شستشو دهید.

گردآوری : فاطمه گودرزیان ، کارشناس سلامت جوانان ، نوجوانان و مدارس

منابع :

راهنمای آموزشی و دستورالعمل کشوری مراقبت پدیکلوزیس –  مرکز مدیریت بیماریهای واگیر – ۱۳۹۵

http://www.ninisite.com/article/6633/9

http://www.dinadarou.com/tag/%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D9%BE%D8%B4

http://www.darukhune.com