یادداشت های سردستی (۱۳)

چندی پیش همه ی ما شنیدیم که یک مجتمع مسکونی مربوط به بهزیستی و معلولان شکست برداشته و خرابی هایی به بار آمده است. حرف و سخن های مختلفی راجع به آن گفته شد. که به نظرم همه آنها درست است. اینکه پیمانکار و مهندس و خاک شناس و معمار و بنا و مصالح نامرغوب و صرفه جویی های غیرقابل دفاع و … در این تخریب نقشی داشته اند، تردیدی نیست. اما از همان اول نظری مطرح شد مبنی بر اینکه مهندسان بر روی مسیر قنات، ساختمان بنا کرده اند.

در این نوشته من هم به وسع اندک علمی خود می خواهم به بحث فرونشست زمین بر اثر برداشت های بی رویه از سفره های آب زیرزمینی اشاره کنم. و از همه بخواهم که اگرچه هنوز، خطر، نزدیک نزدیک نیست، اما فکر کردن به آن و احتمالاً چاره اندیشی برای آن، نشانه حزم و دوراندیشی است.

حالا دیگر برای همه واضح شده است که در پنجاه سال گذشته به اندازه تمام تاریخ ایران، از آب این سرزمین بصورت نابجا استفاده کرده ایم. حفر دهها چاه عمیق و نیمه عمیق، دمار از روزگار آبی بافق درآورده است. در سال ۱۳۵۷ با کندن تقریباً چهار متر، در محله چهارپرگار بافق به آب می رسیدیم. الان حداقل بیست و سه و چهار متر باید کند تا آبی بجوشد.

اکنون برای کارشناسان مسجل شده است که چاه های عمیق، موجب بیرون آوردن آب از سفره های زیر زمینی می شود. و وقتی آب از سفره ها تخلیه شد. زمین روی آن، فرو می نشیند. می شکند. و مهمتر از نشست و شکست زمین، به نظر من بی آبی سفره است که البته به چشم و دید هیچ کس هم نمی آید.

مجتمع ساختمانی یاس در بافق نشست کرده است. فرضیه های مختلفی درباره علت آن مطرح است. یکی از فرض ها را هم بر این بگذارید که استفاده بی رویه از آب منطقه، موجب بی آبی سفره های زیرزمینی شده و حال، زمین درآن قسمت نشست کرده و ساختمان را شکسته است.

حتی اگر این سخن نادرست هم باشد اما می تواند زنگ خطر را بیش از پیش برای ما بصدا درآورد. کارهای و اعمال ما بر روی زمین دارد اثرش را بر زیرزمین می گذارد. و دیر نیست روزی که زیرزمین، به تلافی، حرکتی کند و تکانی بخورد و به چشم بر هم زدنی، همه ی ما را ببلعد.

محمد علی پورفلاح بافقی