یادداشت های سردستی (۳۰)
هشیار باش؛ بافق
تا دیروز که رئیس سازمان محیط زیست نگفته بود، در خود این شهامت را نمی دیدم که بگویم صنعت فولاد برای بافق سم است. و به همه هشدار بدهم و بیدارباش. اما چون عیسی کلانتری _ که اتفاقاً آدم رگی هم هست_ حقایقی را برای اعضای شوراهای عالی استانها بیان کرد، من نیز تکمله ای بر سخن او می زنم و در حد خود داد و فریادی سر خواهم داد. شاید کسی بشنود. که بر رسولان پیام باشد و بس.
به همه ایرانیان توصیه می کنم حرفهای مهم رئیس سازمان محیط زیست کشور را دقیق بخوانند تا اگر ۲۰ سال دیگر مثل الان از گرما و بی آبی، به فغان افتادیم، کسی جز خودمان را سرزنش نکنیم.
«کلانتری معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه آلایندگی برای شوراها و شهرداریها تبدیل به افتخار شده است، گفت: مدیر عامل صنعتی را به دلیل آن که آلاینده نیست اخراج میکنند، چرا که منبع درآمدشان قطع شده است. امروزه شهرداریها و شوراها به سازمان محیط زیست فشار میآورند تا درآمد بیشتری داشته باشند.
وی افزود: هنگامی که همه چیز را با پول و اقتصاد تعویض میکنیم، مردم دشمن اصلی کشورمان میشوند و هیچ چیز برای نسلهای آتی باقی نمیماند. وقتی همه چیز را با پول و اقتصاد به صورت ناپایدار ناقص عوض میکنیم این اتفاقات در حوزه محیط زیست رخ میدهد.
اگر بخواهیم قوانین محیط زیست را اجرا و به آن عمل کنیم بیش از ۸۰ درصد از صنعت کشور باید تعطیل شود.
اگر شوراها به فکر محیط زیست نباشند، سازمان محیط زیست نمیتواند معجزه کند و اگر در این زمینه کمتوجهیها ادامه یابد، تا چند سال آینده محیط زیست تمام ایران از بین میرود».
حالا که تب ایجاد چرخه کامل تولید فولاد و صنایع جوار معدنی در بافق بالا گرفته و همه ی ما بقول جناب کلانتری، همه چیزمان پول و اقتصاد شده است و شوراها و شهرداری هامان نیز برای کسب درآمد، سکوت اختیار کرده اند، باید خودمان را برای آینده مبهمی که در انتظارمان هست، آماده کنیم.
مطالبی که در ادامه داخل گیومه می نهم از من نیست. از میان چند مقاله علمی، دستچین کرده ام. البته همین جا اضافه کنم که تخصصی در علم مهندسی ندارم و چه بسا اگر دوستان کاربلد بنده در این حوزه قلم بزنند و بصورت شفاف و صریح با مردم سخن بگویند، بهتر و کارگشاتر می شد. ولی چون آبی پیدا نشد، فعلاً به همین خاک و تیمم اکتفا کنید تا بعد.
«صنعت فولاد را میتوان یکی از اصلیترین صنایع در ایجاد آلودگی محیط زیست دانست، به همین دلیل کشورهای اروپایی بهدنبال فناوریهای جدید برای کاهش آلودگیها هستند. همچنین در چین نیز دولت واحدهای تولیدی فولاد را که آلودگی زیادی تولید میکنند تعطیل کرده است».
« نصیرالدین ضوئی کارشناس فولاد گفت: بهطور کلی صنعت فولاد بدون آلودگی در دنیا وجود ندارد و امروزه یکی از مواردی که موجب رقابت واحدهای تولیدی فولاد شده، کاهش تولید آلودگی در فرآیندهای تولید است. ایجاد آلایندههای زیستمحیطی با شروع فرآیند تولید فولاد آغاز میشود و شامل آلایندههای گازی و پسماندهای مایع است.
وی ادامه داد: تولید آلودگی محیط زیستی در روشهای کورهبلند و قوس الکتریکی متفاوت است، درواقع هرکدام آلایندههای متفاوتی ایجاد میکنند، اما بهطور کلی گازهای حاصل از استفاده این روشها بیشترین میزان آلودگی را دارند. ضوئی افزود: درحالحاضر گازهای خروجی یکی از اصلیترین آلودگیهای ناشی از تولید فولاد بهشمار میآیند. در کورههای قوس الکتریکی گازهای خروجی حاوی مقدار زیادی مونوکسید کربن و ذرات معلق هستند که منجر به آلودگی زیستمحیطی میشود. به گفته این کارشناس فولاد، روشهای جلوگیری از آلودگیهای زیستمحیطی بیشتر روشهای فیلتراسیون و جذب هستند. گازهای تولیدی در روش قوس الکتریکی شامل هیدروژن، نیتروژن، مونوکسید کربن، دیاکسید کربن، آرگون و گازهای ناشی از اکسید فلزات میشود که ورود آنها به محیط باعث ایجاد آلودگی محیط زیستی شده و روی سلامتی انسان و اکوسیستم اثرات مخربی را دارد. به همین دلیل پیشنهاد میشود کارخانجات تولید فولاد در کنار دریا و مناطق دور از سکونت انسانها ساخته شوند».
همچنان که مطالعه کردید این صنعت آنقدر اثرات مخرب دارد که می گویند حتما در کنار دریا یا در مناطقی که انسان سکونت ندارد، احداث شود.
نکته دیگری که دریک تحقیق دانشجویی از کارخانه فولاد مبارکه اصفهان توجه مرا جلب کرد، پرداختن به بحث آرسنیک و «اثبات وجود آن در خروجی دودکش صنایع فلزی بود». این تحقیق نتیجه گرفته « غلظت آلایندههای منواکسیدکربن، دیاکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن در اکثر مناطق در حد استاندارد هوای پاک میباشد. لیکن غلظت ذرات معلق در برخی نقاط کمی بالاتر از حد مجاز سالیانه است».
همچنین « نتایج ارزیابی ریسک حاکی از احتمال ۹۵ درصدی ابتلای ۱۱ نفر از ساکنین به سرطان و نیز احتمال ابتلای به بیماریهای غیرسرطانی با نرخ
۳۵/۱ برابر نرمال در طول عمر ۷۰ ساله ساکنین میباشد که در این بین نقش آلودگی هوا پررنگتر است».
در تحقیقی دیگر که در استان گیلان انجام شده بود خواندم« صنایع فولاد غالباً از اثرات و پیامدهای ناسازگار زیست محیطی برخوردارند». در این تحقیق اثرات مجتمع فولاد گیلان بر « آلودگی هوا، پساب رها شده، آلودگی آب و خاک، مواد زائد جامد و فاضلاب و آلودگی صوتی بررسی شده بود» و در همه موارد فقط با انجام اقدامات اصلاحی، می توانست به فعالیت ادامه دهد.
در استان یزد خودمان نیز بعد از کوره های آجرپزی و صنایع کاشی و سرامیک، صنعت فولاد بیشترین آلودگی محیط زیستی را به خود اختصاص داده است.
اکنون همه مردم بافق، باید تصمیم بگیرند که می خواهند شهرشان در آینده چگونه باشد. صنعت، هرگز بدون تبعات منفی نخواهد بود. هم بیماری و آلودگی خواهد داشت و هم پول و رفاه.
لطفاً هر کدام را که دوست دارید، بردارید. فقط هوشیارنه. انتخاب با شماست.
محمد علی پورفلاح بافقی
احسنت