روز ملي سلامت بانوان ایرانی

زنان ،پیشگامان خود مراقبتی برای سلامتی خانواده و جامعه

رسول اکرم(ص):«ما اَکْرَمَ النِّساءَ اِلاّ الْکَریمُ وَ لا اَهانَهُنَّ اِلاّ اللّئیمُ.»

«مگر فرد فرومایه و پست تکریم نمی کند زنان را مگر فرد کریم و اهانت روا نمی دارد به آنان

سلامت زن،سلامت جامعه

با توجه به اهميت سلامت زنان در جامعه، هر ساله  روز 28 مهرماه در كشور به عنوان «روز ملي سلامت  بانوان ایرانی (سبا) نامگذاري شده است

سلامت زنان مطمئن ترين راه براي رسيدن به زندگي بهتر براي همگان است و ظرفيت سازي و توانمند سازي آنان جهت مشارکت در برنامه هاي بهداشتي پيش نياز اصلي براي ارتقاء بهداشت و نيل به اهداف سلامت جامعه مي باشد . آگاهي روز افزون در مباحث سلامت زنان موجب فزوني تلاش هاي بهداشت همگاني در سازماندهي فعاليت ها و ارتقاء سلامت و پيشگيري از بيماري در اقشار مختلف زنان شده است . نکته قابل توجه اينکه ويژگي هاي جمعيتي ، اجتماعي ، اقتصادي ، فرهنگي جوامع در حال توسعه و وضعيت زنان در اين جوامع متفاوت مي باشد و موجب پيامدهاي متفاوتي بر ابعاد مختلف بهداشت و سلامت آنان مي گردد که بايد در برنامه ريزي بهداشت و توسعه به آنها توجه لازم را مبذول داشت.

پوكي استخوان را بشناسيم

پوكي استخوان يا استئوپروز، در اثر تخريب بافت استخواني، توده‏اي استخوان كاهش يافته سرانجام به شكستگي استخوان منجر مي‏شود توده‏ي استخواني هر فرد معمولاً در 30 تا 35 سالگي به بيشترين حد خود مي‏رسد. پس از اين سن، كم شدن توده استخوان به صورت يك روند طبيعي آغاز مي‏شود. در واقع با افزايش سن، مقدار استخواني كه تخريب مي‏شود، بيشتر از مقداري است كه ساخته مي‏شود. زمان يائسگي عامل خطر براي پوكي استخوان است، بطوريكه بعضي، عملاً پوكي استخوان را فقط بيماري دوران يائسگي مي‏دانند. هنگام يائسگي، مقدار هورمون (استروژن) در بدن زنان خيلي كم مي‏شود. پايين آمدن اين هورمون در خون، از دست دادن استخوان و پوكي آن را سبب مي‏شود. پوكي استخوان، بيماري خاموش نيز ناميده مي‏شود، زيرا ممكن است شما متوجه هيچ علامتي نشويد. طي سالها ممكن است استخوانهايتان را از دست بدهيد، اما ندانيد كه پوكي استخوان داريد، تا زمانيكه ناگهان يكي از استخوانهايتان بشكند

سن شروع وشيوع پوكي استخوان: 
  در زنان پوكي استخوان چهار برابر مردان ديده مي‏شود. در سالهاي بعد از يائسگي، مخصوصاً در سالهاي اول، معمولاًقدرت استخوان با سرعت زيادي كاهش مي‏يابد. سپس اين سرعت كم مي‏شود ولي روند پوكي استخوان ادامه مي‏يابد.

پوكي استخوان در مراحل بعدي موجب بروز مسائل زير مي‏گردد:
1- شكستگي خود به خود يا با كمترين ضربه بر استخوانها مخصوصاً در نواحي ران و لگن، كمر و ستون مهره‏ها كه غالباً اين اولين علامت است.
2- كمر درد شديد در نقطه‏اي خاص كه نشانه شكستگي است3. – قوز پشت كه موجب انحناي پشت يا قوز درآوردن مي‏‎شود.4 -كوتاه شدن قد.
بعضي از محققان عقيده دارند افتادن دندانها در سالهاي بالا نيز ناشي از همين پوكي استخوان است. شكستگيهاي ناحيه لگن، معمولاً در اثر افتادن و سقوط كردن فرد رخ مي‏دهند. اين شكستگي‏ها در بين شكستگيهاي ديگر از همه بدتر است، زيرا مي‏تواند حتي خطر مرگ در پي داشته باشد. كوتاه شدن قد، روند طبيعي افزايش سن است، ولي چنانچه كاهش قد قابل توجه بيش از 5/2 سانتي‏متر باشد(نسبت به 20 سالگي)، ممكن است همين، اولين علامت پوكي استخوان باشد.
عوامل مستعد كننده پوكي استخوان كدامند؟
عوامل مستعد كننده‏اي كه قابل كنترل نيستند:
– جنسيت: زنان بسيار بيشتر از مردان به پوكي استخوان و شكستگي ناشي از آن دچار مي‏شوند.( در واقع 4 برابر آقايان). زيرا زنان از ابتدا تراكم استخوان كمتري دارند

 – سن: با افزايش سن احتمال بروز پوكي استخوان بيشتر مي‏شود.
– سابقه‏ي خانوادگي: وراثت بر مقدار استخوانهاي شما و سرعت از دست دادن آنها تأثير دارد، اگر مادر شما شكستگي لگن يا مهره، ساعد و… داشته باشد، احتمال ابتلاي شما به شكستگي 2 برابر افراد ديگر است.
– بعضي از بيماريها: بيماريهايي نظير بيماري تيروئيد، پاراتيروئيد، غدد جنسي، و غدد فوق كليوي مي‏توانند به پوكي استخوان منجر شوند.
عوامل خطري كه مي‏توانيد آنها را كنترل كنيد:
– ورزش نكردن: فعاليت نداشتن، كاهش توده‏هاي استخوان را تسريع مي‏كند. ورزش مناسب به افزايش مقدار استخوان و سلامت بيشتر شما كمك مي‏كند.
– كمبود كلسيم در برنامه‏ غذايي: كلسيم استخوانها را قدرتمند مي‏كند. اگر به قدر كافي كلسيم مصرف نمي‏كنيد بدن شما سلولهاي استخواني را تخريب مي‏كند تا كلسيم مورد نياز خود را از آنها به دست آورد.
براي جلوگيري از پوكي استخوان چه بايد كرد؟
1)دريافت كلسيم و ويتامين دي كافي 2)ترك سيگار 3)داشتن فعاليت فيزيكي مداوم و متعادل (مثلاً حداقل 30 دقيقه پياده‏روي روزانه).
4)خانمهاي يائسه‏اي كه داراي عوامل مستعد كننده‏ي پوكي استخوان هستند و افراد مبتلا به بيماريهاي تيروئيد بايد با پزشك خود در اين باره مشورت كنند.

عوامل خطر سرطان سینه عبارتند از :

– سن : با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان سینه بیشتر می شود.

مناطق جغرافیایی : شیوع این سرطان در نقاط مختلف جغرافیایی و کشورها فرق می کند. اگر چه میزان فعالیت روزانه فرد بسیار مهم تر از وراثت در این نوع سرطان می باشد.

سن شروع قاعدگی یا یائسگی : خانم هایی که خیلی زود قاعده شده و خیلی دیر یائسه می شوند، استعداد بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند. خانم هایی که بعد از 55 سالگی یائسگی طبیعی دارند، نسبت به خانم هایی که قبل از  45 سالگی دچار یائسگی می شوند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان سینه را دارند. سن افراد در زمان اولین بارداری : نداشتن بچه یا بچه‌دار شدن در سن بالا، احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد. خطر ابتلا به این سرطان برای زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند

– عوامل وراثتی–  سابقه ابتلا به بیماری های دیگر سینه –در معرض اشعه قرار گرفتن : برخی خانم ها به دلیل ابتلا به برخی بیماری ها، باید در معرض اشعه x  قرار بگیرند و پرتو درمانی شوند که این کار احتمال ابتلا به سرطان سینه بالا می برد.

– نحوه زندگی کردن : مطالعات مختلف نشان می دهد که نحوه زندگی و رژیم غذایی افراد ارتباط مستقیم با سرطان دارد.  چاقی : زنان چاق بیشتر از افراد معمولی در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند. مصرف الکل در زنان شانس ابتلا به سرطان سینه را زیاد می کند

.  هورمون ها : زنانی که از روش های هورمونی (قرص های هورمونی) برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، شانس زیادتری برای ابتلا به این سرطان را دارند. طول مدت مصرف، سن فرد در آغاز مصرف، دوز و نوع هورمون مورد استفاده از مواردی است که اثر مهمی بر احتمال ابتلا به این سرطان می گذارند.خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی که بعد از 30 سالگی اولین بچه خود را به دنیا آورده اند، دو برابر بیشتر از زنانی است که قبل از سن 20 سالگی بچه اول خود را به دنیا آورده اند

سرطان سینه چه علایم ظاهری دارد؟

– سرطان سینه  در ابتدا دردناک نیست و فرد هیچ گونه احساس دردی ندارد.

– امروزه سرطان سینه با غربالگری سینه در زنانی که هیچ  علایمی ندارند، تشخیص داده می شود. تقریبا 6 نفر از هر هزار نفر در تست های غربالگری سرطان سینه تشخیص داده می شوند .

– توده در سینه: برخی زنان با احساس توده در سینه خود، احتمال بروز مشکلی را می دهند. این کار هنگامی رخ می دهد که فرد در حال بررسی سینه خود می باشد و بافت توده ای شکل نامنظمی را در سینه خود حس می کند.

– تغییرات در پوست: دندانه دار شدن پوست و تشکیل چین و چروک از تغییرات مهم در پوست فرد است. حتی مکن است از نوک سینه ترشحاتی خارج شود. سینه متورم شده و قرمز می شود و پوست سینه، مانند پوست پرتقال می شود.

– گاهی بیماران با توده در زیر بغل مواجه می شوند که نشان دهنده رشد سرطان تا غدد لنفاوی زیر بغل است.

منبع: دانستنیهای پزشکی