مراسم عروسی در بافق

ازدواج و عروسی ، از جمله مراسم های زیبا و به یاد ماندنی است که در تمام فرهنگها ، با روشها و شیوه هایی متفاوت اجرا می گردد . مردم بافق از گذشته های دور ، به این مراسم اهمیت می دادند و با وسواس خاصی تمام مراحل آن را به اجرا در می آوردند . تا زمانی که زندگی ها ماشینی نشده بود و فرهنگ ها با هم برخوردی نداشتند و به نوعی مردم ما شیوه برگزاری عروسی شهرهای دیگر را ندیده بودند ، این مراسم به یاد ماندنی تر اجرا می گردید .

چند سده پیش ، از مراسم انتخاب کنون ، انگشتر برون تا مراسم عروسی ، چند ماه طول می کشید . در ابتدا پدر و مادر با تأئید پدر بزرگ و مادربزرگ ها ، خانواده مورد نظر را برای وصلت انتخاب می کردند . بیشتر پسرهای بافقی ، ساکت ، ساده و گوش به فرمان  بودند ، نظر بزرگترها را بدون چون و چرا می پذیرفتند . مادر شوهر به همراه خواهر بزرگتر داماد و چند تن از زنان سالخورده فامیل ، قندانی پر از نقل کرده همراه پارچه  و نبات ، به دیدار بزرگترهای عروس              می رفتند . دختر انتخاب شده ، به هیچ عنوان از این مرحله آگاه نمی شد و نمی دانست بزرگترها برای آینده او چه تصمیمی می گیرند . پس از صحبت های معمول دو خانواده ، اگر بزرگترهای عروس ، خانواده داماد را می پسندیدند ، پاسخ نهایی را به هفت روز بعد موکول می کردند . آنها داماد آینده را زیر نظر می گرفتند تا مطمئن شوند فردی با ایمان و کاری است و می تواند یک زندگی را اداره کند . در صورت موافقت خانواده عروس ، این خبر توسط یکی از زنان فامیل ، به مادر داماد داده می شد .

چند روز بعد ، عروس توسط مادرش از ماجرا خبردار می شد و آن زمانی بود که مادر شوهر، خبر مراسم انگشتربرون را به آنها می داد . مادر داماد ، انگشتری تهیه می کرد و با بشقابی پر از شیرینی ، همراه زنان فامیلش به خانه عروس            می رفت . عروس با چادری سفید به استقبال مادر شوهر آینده می رفت و دست او را می بوسید . مراسم با اربونه زدن و پایکوبی و شیرینی پخش کردن ، پایان می یافت . بدینگونه دختر شیرینی خورده می شد .

مدتی بعد ، بزرگترهای داماد پا پیش گذاشته برای مراسم قبل از عقد ، راهی خانه پدر دختر می شدند تا میزان مهریه و شیربها را تعین نمایند . در این میان ، نه از حضور دختر خبری بود نه پسر . خانواده دو طرف تلاش می کردند سختگیری نکنند . مهر دختر ، بیشتر یک جلد قرآن مجید ، آینه و شمعدان همراه با طلایی که خانواده داماد در مراسم عروسی هدیه می دادند بود . در کنار این ها ، گاه یک قطعه زمین ، تعدادی گوسفند ، چند نفر شتر ، درخت خرما و … مهر عروس  می شد . جهاز عروس ، در حد توانایی خانواده اش بود . داماد وظیفه تأمین مسکن را بر عهده داشت ،       می توانست خود خانه بسازد یا چند اتاق در خانه پدری بگیرد و زندگیش را آغاز نماید . مردم بافق ، در گذشته مهربان تر بودند . خانواده ها گسترده بود و پسران، پس از ازدواج همراه با همسرشان ، در اتاقهای خانه پدری زندگی را آغاز  می کردند .

روز بعد ، مادر شوهر همراه با گروهی از زنان فامیل ، آرایشگر را به خانه عروس می برد تا عروس را  « هفه »                  کند . همان شب ، مراسم خونچه برون انجام می گرفت . مردانی از فامیل داماد ، سینی هایی بر سر گذاشته ، به طرف خانه عروس می رفتند . درون سینی ها ، شیرینی ، خرما ، و هدایایی برای عروس و خانواده اش بود . جلو این گروه چند نفر اربونه می زدند و شعر می خواندند . روز بعد ، خونچه برها همراه با هدایایی از خانه عروس به خانه داماد           می رفتند . البته به این طریق مقداری از جهاز عروس را با خود به خانه داماد می بردند . خانواده هایی بودند که سلیقه به خرج داده ، خرما ها را درون شترو جا داده ، تزئین می کردند و با زیبایی خاصی درون سینی می چیدند . معمولاً همراه طبق برها ، بادبزن ، جارو ، حصیرهای کوچک و رنگین و صنایع دستی دیگری بود که از درخت خرما درست  می کردند .

مراسم بعد از خونچه برون و پیش از عقد کنان ، حنابندون بود . زنان ، عروس را به حمام برده بر موهایش حنا              می گذاشتند . سفره عقد در خانه پدر عروس گسترده می شد . سفره ای سبز رنگ که درون آن ، قرآن، آینه شمعدان ، شیرینی محلی ، خرما ، نان و عسل وجود داشت . عاقد ، صیغه عقد را در اتاقهایی جداگانه می خواند . عروس و داماد ، در اتاق مردانه و زنانه ، جدا از یکدیگر بودند . پس از جاری شدن صیغه ، داماد را نزد عروس می آوردند و این نخستین برخورد رسمی آنها بود . عقدبندان ، مفصل گرفته می شد . پدر عروس با آبگوشت یا پلو تکی از مهمانها پذیرایی              می کرد .

دوران عقد ، شیرین و زیبا بود . ملاقاتهای عروس و داماد ، در حضور خانواده شان انجام می گرفت . آنها حتی در مهمانی رفتن هایشان تنها نبودند . این دوران ، چند ماه طول می کشید . ولی تلاش می کردند به سال نرسد و خیلی زود ، مقدمات مراسم عروسی را فراهم می کردند . سه روز پیش از عروسی ، دوستان داماد کوچه را آب و جارو              می کردند و با شاخه های مغ ، تزئین می نمودند . داماد همراه با نزدیکانش ، به در خانه عروس می رفت . عروس را روی شتری جوان و قوی و درون کجاوه می نشاندند . با ذکر سلام و صلوات و شادی و پایکوبی او را به خانه داماد            می بردند . بین راه ، خانواده داماد شعر می خواندند و هر کدام هدیه ای تقدیم عروس می کردند . درون خانه داماد ، پر از مهمانهایی بود که برای گفتن تبریک آمده بودند .

سه روز پس از مراسم عروسی ، مراسم خونه برون بود . خانواده عروس به دیدن او رفته ، همراه هم به امامزاده                می رفتند . سپس او را به مهمانی خانه پدرش می بردند . این مهمانی و جشن ها ، تا زمانی که افراد فامیل آنها را دعوت می کردند ، ادامه داشت . آنگونه که مادربزرگها بیان می کردند ، عروسهای آن زمان کم سن و سال بودند . به گفته خودشان ، دخترکان را هنگامی که هنوز با عروسکهایشان بازی می کردندد ، سر سفره عقد می نشاندند . در بیشتر مواقع ، عروس تا زمان نشستن پای سفره عقد ، چیزی از داماد نمی دانست و شاید تا آن زمان ، هیچگاه او را ندیده بود .

برگرفته از فرهنگ مردم بافق : عالیه نقیب الذاکرین بافقی