فرهنگ مهمانی خدا(7فرهنگ دعا و درخواست در شب های قدر
فرهنگ مهمانی خدا(7)
بیاییم فرهنگمان را اصلاح کنیم
« فرهنگ دعا و درخواست در شب های قدر »
هنگام دعا چون فقیری به درگاه خدا تضرع و زاری کنیم
ابن فهد در كتاب «عدة الداعى» روايت كرده كه: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله هنگام دعا كردن دستهايش را بلند مىنمود، و چون فقيرى كه غذا طلب كند، تضرع و زارى مىكرد.
موسی را به این خاطر برگزید
از امام باقر (ع) آمده است، كه فرمود: خداى تعالى به موسى وحى فرمود: آيا مىدانى چرا من تو را براى گفتگو برگزيدم؟ عرضه داشت پروردگارا! خير! فرمود: اى موسى! من بندگانم را زير و رو كردم هيچ كس را بسان تو خوارتر براى خودم نديدم تو وقتى نماز مىگزارى، صورتت را بر خاك مىگذارى. و در روايت ديگر: من بندگانم را زير و رو كردم كسى را خوارنفستر از تو پيش خود نديدم پس دوست داشتم كه تو را بين خلايق بالا ببرم
در دعا کردن خدا را به محمد و اهل بیتش(ع) قسم می دهی؟
جابر از امام صادق عليه السلام روايت كرد بندهاى هفتاد پاييز در آتش باقى ماند و پاييز هفتاد سال و هفتاد سال و هفتاد سال و هفتاد سال است. و در اين مدت خداى را براى خلاصى از عذاب قسم مىداد ولى خداى تعالى اجابتش نمىكرد پس فرمود: اين بنده، خداى را به حقمحمد و اهل بيتش قسم داد كه مرا رحمت كن. خداى تعالى به جبرئيل وحى كرد كه به پيش بنده من برو و او را از آتش به سوى من بياور! جبرئيل عرضه داشت خدايا چگونه داخل آتش شوم خداى تعالى فرمود: من به آتش امر كردم كه بر تو خنك و سلامت گردد عرضه داشت: خدايا من جايش را نمىدانم فرمود: ايشان مكانش در چاهى در سجّين است حضرت فرمود: جبرئيل وارد جهنم شد او را مىبيند در حالى كه صورتش به پايش بسته شده است از او سؤال مىكند چه مدت در آتش ماندى؟ مىگويد: مقدارش را به حساب نمىتوانم آورد حضرت فرمود:
جبرائيل او را به سوى پروردگار مىآورد و خداى تعالى از او مىپرسد: بنده من چه مقدار مرا قسم دادى؟ جواب مىدهد: به شماره نمىتوانم آورد. فرمود: بدان كه به عزت و جلالم قسم! اگر به محمد و آلش مرا قسم نمىدادى، خواريت را در آتش طولانى مىكردم ولى عهدى است كه با خود كردم كه اگر بندهاى مرا به حق محمد و اهل بيتش قسم دهد آن گناهانى كه بين من و اوست بيامرزم و امروز تو را بخشيدم.
سلمان رضی الله عنه از خدا چه می خواهد و چگونه می خواهد ؟
از «سلمان فارسى» روايت شده است كه گويد: شنيدم رسول خدا- صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم- مىفرمود:
«انّ اللَّه عزّ و جلّ يقول: يا عبادى، او ليس من له اليكم حوائج كبار لا تجودون بها الّا ان يتحمّل عليكم باحبّ الخلق اليكم تقضونها كرامة لشفيعهم؟ الا فاعلموا انّ اكرم الخلق علىّ و افضلهم لدىّ محمّد و اخوه علىّ و من بعده الائمّة الّذين هم الوسائل الىّ، الا فليدعنى من همّته حاجة يريد نفعها، اودهته داهية يريد كشف ضررها، بمحمّد و اله الطّيّبين الطّاهرين اقضها له احسن ما يقضيها من يستشفعون باعزّ الخلق عليه»
. يعنى: «خداوند عزيز و جليل مىگويد: اى بندگان من! آيا اتفاق نيفتاده كه:
فردى از شما حاجتهاى بزرگى بخواهد كه شما آن حوايج را نمىدهيد مگر اينكه محبوبترين خلق نزد شما را حاضر كند و شما به احترام آن شفيع محبوب و دوست داشتنى درخواستهاى او را بدهيد؟
آگاه باشيد و بدانيد كه با كرامتترين و برترين خلق نزد من، محمد و برادرش على و پس از آن ائمه هستند، آنانى كه وسيله تقرب به من مىباشند. آگاه باشيد كه هر كس حاجت مهمى دارد و مىخواهد نفعى به او برسد يا مشكلى برايش پديد آمده و خواهان دفع ضرر آن است، اگر مرا به محمد و آل پاكش بخواند، آنچنان حاجتش را برآورده مىسازم كه بهتر و برتر باشد از برآورده ساختن كسى كه محبوبترين خلق را نزد او شفيع قرار مىدهند».
سخنان سلمان كه به اينجا رسيد، عدهاى از مشركين و منافقين در حالى كه او را مسخره مىكردند گفتند: اى سلمان! چرا خدا را به اينها قسم نمىدهى تا تو را بىنيازترين و پولدارترين فرد مدينه قرار دهد؟
سلمان پاسخ داد: من خدا را خواندم و از او خواستم كه چيزى به من بدهد كه از حكومت بر كل دنيا برتر و با منفعتتر باشد. من از خدا خواستم و او را به اين بزرگواران قسمش دادم كه به من زبانى ذاكر بدهد كه او را حمد و ثنا كند، قلبى بدهد كه شاكر نعمتهاى او باشد، بدنى بدهد كه در برابر سختيها صبر نمايد و آن خداى عزيز و جليل اين التماسهاى مرا اجابت فرمود.
اين چيزهايى كه من از خدا خواستم از حكومت بر تمام دنيا و هر چه در آن است، هزار هزار بار برتر و بالاتر است.
حمد وستایش خدا و ذکر نعمت و شکر نعماتش سرآغاز دعاست و…
حضرت فرمود: دعا را به ستايش و حمد خداى شروع مىكنى و نعمتهايى را كه به تو داده يادآور مىشوى، سپس شكرش مىنمايى، آنگاه بر پيامبر و آلش درود مىفرستى (صلوات مىفرستى) و سپس يادآور گناهانت مىشوى و بدان اقرار مىكنى، سپس از آنها استغفار مىنمايى. اين راه دعاست .
عطای خیر دنیا و آخرت چند شرط اساسی دارد
از امام كاظم- عليه السّلام- روايت شده است كه فرمود:
«و اللَّه ما اعطى مؤمن قطّ خير الدّنيا و الآخرة الّا بحسن ظنّه باللَّه عزّ و جلّ و رجائه له و حسن خلقه و الكفّ عن اغتياب المؤمنين، و اللَّه تعالى لا يعذّب عبدا بعد التّوبة و الاستغفار الّا بسوء ظنّه و تقصيره في رجائه اللَّه عزّ و جلّ و سوء خلقه و اغتيابه المؤمنين»
. يعنى: «به خدا قسم به هيچ مؤمنى، خير دنيا و آخرت داده نشد مگر به خاطر:
– حسن ظنّ به خداوند عزيز و جليل و اميدش به او.
– اخلاق نيكويش.
– و دست برداشتن از غيبت مؤمنين.
و خدا بندهاى را بعد از توبه و استغفارش عذاب نكرد مگر به خاطر:
– سوء ظن و اميد نداشتن به خداوند عزيز و جليل.
– بد اخلاقى.
– و غيبت مؤمنين را نمودن».
به اجابت دعای خود آنچنان یقین داشته باش که گویی حاجتت پشت در آماده است
رسول خدا- صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم- فرمود:
«ادعوا اللَّه و انتم موقنون بالاجابة»
. يعنى: «در حالى كه يقين به اجابت خدا داريد، او را بخوانيد». در آنچه خداوند متعال بر حضرت موسى- عليه السّلام- وحى فرستاد آمده است:
«يا موسى، ما دعوتنى و رجوتنى فانّى ساغفر لك»
. يعنى: «اى موسى! اگر در حالت اميدوارى مرا بخوانى، بزودى تو را خواهم آمرزيد». «سليمان بن فرّاء» از راويان حديث از امام صادق- عليه السّلام- روايت كرده است كه فرمود:
«اذا دعوت فظنّ حاجتك بالباب»
يعنى: «هر گاه دعا مىكنى، گمانت اين باشد كه حاجتت پشت در آماده است».
چرا دعایم مستجاب نمی شود؟
عثمان بن سعيد مىگويد: فردى به من گفت كه من به خدمت امام صادق- عليه السّلام- شرفياب شده، عرض كردم: دو آيه در قرآن كريم هست كه هنوز آن دو را درست درك نكردهام».
فرمود: آن دو آيه كدامند؟
گفتم: يكى آيه شريفه: ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ است كه ما دعا مىكنيم ولى اجابتى نمىبينيم.
فرمود: آيا خداوند متعال خلف وعده مىكند؟
گفتم: خير.
فرمود: پس چرا اجابت نمىشود؟
گفتم: نمىدانم.
فرمود: اما من تو را با خبر مىكنم:
«من اطاع اللَّه فيما امره ثمّ دعا من جهة الدّعاء اجابه قلت: و ما جهة الدّعاء؟ قال عليه السّلام: تبدأ فتحمد اللَّه و تذكر نعمه عندك ثمّ تشكره ثمّ تصلّى على النّبىّ و اله- صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم- ثمّ تذكر ذنوبك فتقرّ بها ثمّ تستغفر اللَّه منها فهذه جهة الدّعاء».
يعنى: «كسى كه اوامر الهى را اطاعت نمايد و سپس از راهش دعا كند، مستجاب مىشود. گفتم: راه دعا كدام است؟
فرمود: ابتدا خداوند متعال را حمد مىكنى، بعد نعمتهايش را به ياد مىآورى، سپس آنها را شكر مىگزارى، بعد بر پيامبر و آلش- عليهم السّلام- صلوات مىفرستى، آنگاه گناهان خود را يادآور شده بدان اقرار مىكنى، پس از آن، از گناهانت استغفار مىنمائى، اين طريق دعاست».
دعا اگر اجابت شد چه می کنی؟
از حضرت امام باقر- عليه السّلام- روايت است كه فرمود:
«ينبغى للمؤمن ان يكون دعاؤه في الرّخاء نحوا من دعائه في الشّدّة، ليس اذا اعطى فتر و لا يملّ من الدّعاء فانّه من اللَّه بمكان»
. يعنى: «بر مؤمن سزاوار است همان گونه كه در شدّت و سختى دعا مىكند، در روزگار آسايش و نعمت نيز دعا نمايد. و شايسته نيست كه چون حاجتش بر آورده شد، سست شود و از دعا خسته گردد، زيرا دعا نزد خداوند سبحان، منزلت دارد».
دعا اگر اجابت نشد و به تأخیر افتاد چه می کنی ؟
«احمد بن محمد بن ابى نصر» گفت:
به امام رضا- عليه السّلام- عرض كردم: فدايت شوم! چند سال است از خدا چيزى خواستم (ولى اجابت نشد) و در اثر تأخير آن، در قلبم نگرانى پديد آمد، فرمود:
«يا احمد، ايّاك و الشّيطان ان يكون له عليك سبيل حتّى يقنطك، انّ ابا جعفر- عليه السّلام- كان يقول: انّ المؤمن ليسأل اللَّه حاجة فيؤخّر عنه تعجيل اجابته حبّا لصوته و استماع نحيبه، ثمّ قال: و اللَّه ما اخّر اللَّه عن المؤمنين ما يطلبون في هذه الدّنيا خير لهم ممّا عجّل لهم فيها و اىّ شيء الدّنيا؟»
. يعنى: «اى احمد! خود را از شيطان دور كن، مبادا راهى بر تو بيابد و نااميدت كند كه امام باقر- عليه السّلام- مىفرمود:
بسا مؤمن از خدا حاجتى بخواهد ولى اجابتش به تأخير بيفتد، چون خداوند صداى دعا و آواز گريهاش را دوست دارد. آنگاه فرمود: به خدا سوگند! تأخير آنچه مؤمنين در اين دنيا طلب مىكنند از جانب ذات اقدس الهى، از تعجيلش بهتر است، دنيا چه ارزشى دارد؟».
و اینک درآستان حضرتش با تضرع می گوییم :
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) توفيق معرفت امام زمان(عج) را به ما عنایت فرما
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) شرها و بدي ها و ناجوري ها را از همه مان دفع کن
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) زندگي مان را و ابعاد مختلف وجود ما را بيشتر در راستاي برپايي ظهور قرار بده
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) موانع و ناجوري ها را از ما دفع کن
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) رضايت مولايمان را بر ما جاري بفرما
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) رضايت والدين را نصيب مان بکن
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) توفيق اخلاق حسنه، توفيق تقوا، ورع و ايمان و يقين به ما عطا بکن
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) ما را جزو «اَلَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ» قرار بده
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) ما را يک لحظه هم به خودمان وانگذار
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) دست مان را بگير
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) نگذار پايمان بلغزد
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) پناه مان بده
خدايا! به حق محمد و آل محمد(ص) آبرويمان را حفظ کن
خدایا به حق محمد و آل محمد(ص) به عصمت اهل بيت عصمت و طهارت(ع) شرها را از ما دفع کن، شيطنت ها را از ما دفع کن
خدایا! به حق محمد وآل محمد (ص) رهبر معظم انقلاب و تمام دلسوزان انقلاب را در پناه خودت محافظت بفرما
…
ان شاء الله
محمد جواد عسکری