فرهنگ عزاداری در بافق(پایانی)

سوگواری امروز :

    عزاداری سید و سالار شهیدان به طور عمده در دهه اول محرم همراه با آیین ویژه‌ای برگزار می‌شود و هنوز رنگ و بویی از سنت‌های دیرینه در سوگواری‌ها به چشم می‌خورد . دسته های عزاداری از محله های مختلف تلاش می کنند تا با بهتر برگزار کردن مراسم نام خویش را در سیاهه برترین عزاداران حسینی ثبت نمایند . در هر کوچه ، محله و مسجدی هیأتی تشکیل شده از زنجیرزنها و سینه زنانی که در طول دو دهه گرد هم آمده نوحه می خوانند ، سینه می زنند و به سمت حسینیه امام زاده عبدالله ، میانگاه و محله سفلی حرکت           می کنند . روزهای محرم که به امامزاده نزدیک می شویم دسته های کوچک و بزرگ عزادار را می بینیم که از سراسر بافق در صفی نامنظم در انتظار ورود به صحن امامزاده و اجرای مراسم سوگواری هستند . بسیاری از آنان ساعات نخستین شب به عشق امام خویش زودتر از همه خود را به در ورودی صحن می رسانند تا زودتر وارد امامزاده گردند .

    به طور معمول واعظی که از شهری دیگر دعوت شده ، پس از نوحه سرایی روحانون بافقی بر منبر رفته ساعاتی به وعظ و خطابه              می پردازد و پس از آن هیأتهای عزادار اجازه حضور در صحن بزرگ امامزاده را می یابند البته این کار در میانگاه نیز انجام می پذیرد و سوگواران همین گونه وارد حسینیه شده عزاداری می کنند . به طور کلی مردم بافق از چند روز پیش از محرم در تدارک بهتر برگزار شدن مراسم هستند و تلاش می کنند در وعده های مختلف به مردم غذای نذری بدهند . مردم نیز با صفا و اخلاص هر چه تمامتر کمر همت می بندند و از هیچ خدمتی فروگذاری نمی کنند . دهه محرم بافق به نوعی صفا و صمیمیت و همبستگی را به یاد می آورد . اتحادی که امروزه بیشتر از گذشته به چشم می آید .

    غذاهای نذری در محله های مختلف فرق می کند ولی به طور کلی در این روزها قیمه ، قورمه سبزی ، چلو گوشت و لوبیا پلو و…. بیشتر آماده می گردد . تلاش می شود پیش از پخش غذا بین مردم از دسته ها و هیأتهای سینه زنی پذیرایی گردد . هر چه از روزهای نخست محرم فاصله می گیریم هیأتهای عزاداری سنگین تر شده پیش و پس آنها بازار شام ، شیر ، گهواره عل اصغر و … روی ماشین هایی پشت سر هم حرکت می کنند . جلو دسته های عزاداری صفی طویل از شتران کوچک و بزرگ که با زنگوله ، پارچه و نوارهای سیاه پوشانده شده اند می روند . گاه جلو برخی هیأت ها فانوسهای روشن بست شده به یکدیگر و علمهای گوناگونی دیده می شود . در این بین تلاش می شود گوشه ای از رخدادهای دهه محرم شبیه سازی گردد . بنابران افرادی در لباسهای سبز و سرخ و سیاه دیده می شوند که یا بر روی اسب یا پیاده اشعری زمزمه می کنند و به حرکت خود ادامه می دهند . همچنین طفلان مسلم در سایه حمایت چوپانی که با چند گوسفند حرکت می کند بر شدت حزن و اندوه و گریه مردم می افزایند .

شبیه سازی :

     شبیه سازی جنگ امام حسین با شمر ، دو طفلان مسلم ، بازگشت حر به سوی امام ، حضرت ابوالفضل و… از گذشته های دور در بافق انجام می گرفته است . آن زمان در حسینیه ها و امروزه در دهه نخست محرم به ویژه تاسوعا و عاشورا در خیایان . البته هنرمندان بافقی پس از دهه نخست محرم تا مدتی با همکاری یکدیگر در جلو درب ورودی امامزاده عبدا… بسیاری از صحنه های مربوط به محرم را در حضور پرشور علاقه مندان به نمایش می گذارند .

یادی می کنیم از برخی کسانی که در نقش های مختلف از گذشته تاکنون شعر می خواندند و وقایع آن روزگار را تا حدودی شبیه سازی             می کردند :

شیخ حسن نقیب الذاکرین ، امین نقیب الذاکرین ، سید احمد فخر، سید علی شیرازی و….. در نقش حضرت ابوالفضل .

سید حسین فخری ، اکبر مرشد زاده و…. در نقش امام حسین .

تقی پاکزاد ، حبیب پاکزاد ، حبیب مرشد زاده و… در نقش شمر .

حسین میرزا تفکری و… در نقش ساربان .

نوحه خوانان عاشورایی :

    اجزای مراسم عزاداری با نوحه خوانی نوخوانان بافقی همراه بوده است با اشعاری زیبا و آتشین که هنوز نوای بسیاری از آنها به یاد مردم مانده است . نام برخی از آن عزیزان را ذکر می کنیم :

میرزا محمد آقایی ، نصرا… خیاط ، حسین (کرد) تفکری ، ملک حسین ملک زاده ، واحد اخیگان و………….

بر پایی خیمه :

    در گذشته رسم بر این بود که خیمه هایی را در روز عاشورا روبروی امامزاده بر پا کنند . پس از پایان مراسم عزاداری کودکان و بزرگسالانی با لباسهای سبز اطراف خیمه حرکت می کردند سپس گروهی در حالیکه سرخپوش بودند و مشعل های آتش حمل می کردند به خیمه ها نزدیک می شدند و آنها را به آتش می کشیدند . عزاداران با سنج و طبل سینه و بر سر زنان دور خیمه های سوخته می دویدند و حسین حسین می گفتند . خیمه ها را مرحوم حاج خلیل کارگران آماده می نمود و اکنون فرزند ایشان حاج محمود کارگران این کار را انجام می دهد . آتش زدن خیمه ها امروزه نیز چون رسم گذشته انجام می گیرد با این تفاوت که از روز نخست محرم خیمه ها را آماده           می کنند و اطراف خیابان اصلی شهر نصب می نمایند . گروهی از زنان بافقی وظیفه دوخت و آماده سازی خیمه ها را بر عهده دارند .

نخل گردانی :

     نخل گردانی ( تابوت گردانی) از مناسکی است که در ایام سوگواری شخصیت های دینی و اسطوره ای در بیشتر شهرهای ایران به اجرا در می آید . این مراسم در استان یزد و شهرهای آن در روز عاشورا برگزار می گردد . ولی در شهرستان بافق در سومین روز شهادت امام حسین و یارانش انجام می گیرد . فلسفه روز سوم برگزار شدن این آیین آن است که پیکر شهدای کربلا پس از سه روز دفن گردید . این مراسم در حسینیه های مهم شهرستان بافق برگزار می شود .

با یاری یزدان و امید به اینکه آنچه می کنیم حسین گونه باشد و به خواست خدا .

 پایان

عالیه نقیب الذاکرین بافقی (مهرگان)