مراقبتهاي تغذيه اي در دوران پيش از بارداري

بارداري ، يكي از مهمترين تجربه هاي يك زن است به طور طبيع اين دوران حدود 14 روز بعد از بارورشدن تخمك رسيده توسط اسپرم آغاز مي شود تقريبا دو هفته بعد تخمك بارور شده كه در اين زمان توده اي سلولي با نام بلاستوسيت است به داخل جداره رحم نفوذ كرده وبا تشكيل جفت اوليه به تكثير ادامه مي دهد از هفته سوم و چهارم تمايز سلولي آغاز و لوله عصبي تشكيل مي شود در هفته هاي پنجم و ششم جوانه هاي  چشم و گوش ظاهر شده و به دنبال آن دستگاه تناسلي ، كليه ها، كام و دندان تشكيل مي شونداين مرحله كه دوره روياني ناميده مي شود و تا هفته دهم بارداري ادامه مي يابد توام با رشد سريع و ايجاد جوانه هاي اعضاي اصلي بدن است و به همين دليل كمبودهاي شديد تغذيه اي مي تواند خطر جدي براي رويان ايجاد كند

مراقبتهاي تغذيه اي در دوران پيش از بارداري

تغذيه در دوران قبل از بارداري تاثير زيادي بر روند بارداري دارد به طور ي كه تغذيه نامناسب در دوران بلوغ و حتي كودكي مي تواند رشد  ونمو را تحت تاثير قرار دهد و با توقف رشد قي و بارشد محوله لگن در دختران موجب محدود شدن فضاي لگن شود رژيم لاغري طولاني مدت مي تواند موجب آمنوره شده  و در نهايت شانس باروري را كاهش دهد ميزان ذخاير چربي بدن خانم قبل از بارداري به طور موثري بر قابليت باروري تاثير دارد به طوري كه افراد با ذخاير چربي كمتر از 17 درصد اغلب قاعدگي ندارند و آنهايي كه چربي بدنشان كمتر از 22 درصد است با اختلال در تخمك گذاري مواجه اند كاهش ذخاير چربي را معمولا در زناني كه تمرينات ورزشي بيش از حد و غير اصولي انجام داده و يا مي دهند و يا ر‍ژيم هاي لاغري شديد و متعدد داشته اند مي توان ديد

از ديگر اختلالات تغذيه اي كه موجب كاهش باروري مي شود مي توان به كمبود ويتامين D در هر دو جنس اشاره كرد در واقع جذب مناسب ويتامين D و به دنبال آن جذب كلسيم در مردان موجب تقويت فرايند اسپرماتوژنز ، افزايش تحرك اسپرم و تشديد واكنش آكروزوم( منطقه اي از اسپرم كه در هضم لايه هاي بيروني تخمك موثر است) مي شود

سطوح پايين مس و روي نيز تاثير منفي بر تكامل تخمك گذاري مي گذارد از سوي ديگر وجود اضافه وزن (وزن بيش از 120درصد وزن ايده آل) مي تواند موجب بروز مشكلات باروري شود

مراقبتهاي تغذيه اي در شروع بارداري

براي داشتن يك بارداري و زايمان ايمن بايد قبل از بارداري خانمها نكات زير را رعايت نمايند:

1-برنامه غذايي مناسب داشته باشند( رعايت سه اصل تعادل، تناسب و تنوع ) يعني در روز به مقدار كافي ،متناسب  و به شكل متنوع از انواع مواد غذايي در گروههاي غذايي اصلي استفاده نمايند.

2-قبل از بارداري شدن تا حد امكان وزن خود را به محدوده BMIطبيعي برسانند در صورتي كه BMI فرد كمتر از 5/18 يا بالاتر از 25  باشد بايد رژيم غذايي متناسب براي او در نظر گرفته شود و بهتر از تارسيدن به وزن مطلوب بارداري خود را به تاخير اندازد خانمهاي كه در شروع بارداري چاق هستند در معرض خطر افزايش فشارخون حاملگي، ديابت بارداري، زايمان زودرس و زايمان از طريق سزارين به علت وزن بالاي جنين قرار مي گيرنددر ضمن خانم هاي چاق مشكلات بيشتري در شيردهي خواهند داشت نوزدان مادران چاق بيشتر از نوزادان طبيعي مبتلا به ماكروزومي،چاقي دوران كودكي، آپگار پايين هنگام تولد خواهند شد

3-از استعمال دخانيات و مصرف نوشابه هاي الكلي پرهيز كنند

4- به هنگام باردار شدن وجود ذخيره كافي املاح و ويتامينها در بدن ضروري است به همين دليل رعايت فاصله ايمن بين بارداريها حدود سه سال ضروري  است

5-ترجيحا قبل از بارداري تا پايان بارداري روزانه يك عدد قرص اسيد فوليك مصرف نمايند مصرف قرص اسيد فوليك قبل از بارداري ، از تولد نوزاد مبتلا به نقص لوله عصبي پيشگيري مي كند

6-در صورت وجود كم خوني قبل از بارداري، بايد درمان صورت پذيرد بسته به شدت  كم خوني ميزان مصرف مكمل آهن متفاوت است  استفاده از منابع غذايي غني از آهن در هنگام درمان كم خوني ضروري است

7-در صورت ابتلا به ديابت و چاقي  لازم است كاهش وزن تا رسيدن به محدوده طبيعي صورت گيرد علاوه بر مصرف مرتب قند و چربي خون،  مصرف غذاهاي كم چرب و غني از كربوهيدرات هاي مركب و مصرف غذاهاي حاوي فيبر و انجام منظم تمرينات ورزشي توصيه مي شود اين افرا ضمنا بايد به مشاوره تغذيه ارجاع داده شوند

محاسبه BMI: وزن فرد ( به کیلوگرم ) را به مجذور قد ( به متر ) تقسيم مي نماييم

طبقه بندي وزن بدن افراد بزرگسال براساس نمايه توده بدني(BMI)

كمتر از 5/18: كم وزن

9/24-5/18 : در محدوده طبيعي

9/29-25 : اضافه وزن

9/34-30: چاقي درجه يك

9/39-35: چاقي درجه دو

بالاتر از40 چاقي درجه سه

جدول برخي بيماريهاي مزمن مرتبط با تغذيه

تعريف اصطلاحات:

اسپرماتوژنز : روندی است که طی آن اسپرماتوگونیا به اسپرم تبدیل می شود. انجام صحیح این روند برای باروری مردان بسیار ضروری است.(مرحله توليد اسپرم)

 ماكروزومي: بزرگی جثه جنین

آپگار: روشي برای ارزيابی نوزاد تولد متولد شده در دقايق اوليه بلافاصله پس از تولد برای شناسايی نوزدان نيازمند به احياء

ميكروسفال: علت اين بیماری عدم رشدسلولهای مغزی است که درنتیجه جمجمه رشد کافی نکرده وکوچک می ماند.بیماری میکروسفال بعدازسندرم داون رایجترین عقب ماندگی ذهنی است.

فنيل كتونوري: بیماری فنیل کتونوری یک نقص متابولیکی مادرزادی نادر است. اختلال اصلی در این بیماری، تجمع اسید آمینه فنیل آلانین در مایعات بدن و سیستم عصبی است. تجمع این اسید آمینه به دلیل عدم وجود آنزیم مورد نیاز برای تبدیل فنیل آلانین به تیروزین رخ می‌دهد. تجمع غیرطبیعی این اسید آمینه در بدن کودک، خطرناک است و منجر به بروز اختلالاتی در مغز و پوست می‌شود.

منبع: راهنماي جامع تغذيه مادران باردار و شيرده    وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي

طیبه عسکری