حدیث معرفت امیرالمومنین (ع) به نورانیت

بسم الله الرحمن الرحیم

ولادت مولی الموحدین امیرالمومنین حیدر کرار شیر خدا مولود کعبه و فرا رسیدن روز پدر

مبارک باد

____________________________________________________________

حدیث معرفت امیرالمومنین (ع) به نورانیت 

ابوذر غفاری از سلمان فارسی که خداوند از هر دوی آنها خشنود باد پرسيد که ای اباعبدالله معرفت اميرالمؤمنين به نورانيت چيست؟ سلمان گفت:ای جندب(ابوذر) بيا برويم تا اين را از خود آن حضرت بپرسيم سپس به محل آن حضرت رفتيم و او را نيافتيم.ابوذر گفت:پس به انتظار ايشان مانديم تا آن حضرت آمدند.حضرت فرمودند: چه امری شما را اينجا کشانده است؟

ابوذر و سلمان گفتند:ای اميرمومنان به نزد شما آمديم تا در مورد معرفتتان به نورانيت سوال کنيم.حضرت فرمودند: آفرين بر شما دو دوست وفادار به دين خويش که کوتاهی کننده نيستند. به جانم سوگند که آن معرفت بر هر مرد و زن مومن واجب است.سپس حضرت فرمود:ای سلمان و ای جندب! هر دو عرض کردند بلی امير مومنان !حضرت که سلام بر او باد فرمود :هيچ کس ايمان را به حد کمال خويش نمی رساند تا آنکه مرا به عمق معرفتم بشناسد.

سپس آن گاه که مرا به اين معرفت شناخت هر آينه خداوند قلب او را با ايمان آزموده سينه اش را برای اسلام گشاده ساخته و عارفی روشن بين گرديده است.و هر کس که از شناخت آن کوتاهی نمود و به آن نرسيد شک کننده و ترديدگر است. ای سلمان و ای جندب عرض کردند بلی امير المومنين حضرت فرمودند معرفت من به نورانيت معرفت خداوند عزو جل است و معرفت خداوند عزوجل معرفت من به نورانيت است.و آن همان دين خالصی است که خداوند درباره آن فرمودند” “و امر نشدند به چيزی مگر اينکه خدا را به اخلاص کامل و دين پرستش و از  بندگی غير از او روی بر گرداند و نماز به پا دارند و زکات بدهند و اين است دين راست و استوار).” سوره بينه آيه ۵ )  خداوند فرمود :امر نشدند مگر به پيامبری محمد(ص) و آن دين و آيين يکتا پرستی آسان محمدی است .و اين کلام خدا که فرمود: ” نماز به پا دارند” پس هر کس که ولايت مرا به پا داشت نماز را به پا داشته است. و بر پا داشتن ولايت من سخت و دشوار است و جز فرشته مقرب درگاه الهی يا پيامبر مرسل و يا بنده ای که خداوند قلب او را به ايمان  آزموده باشد. کسی متحمل آن نمی باشد.پس فرشته وقتی مقرب نباشد تحمل آن را نخواهد داشت و پيامبر هنگاميکه مرسل نباشد تحمل ان را نخواهد داشت و مومن وقتی که ازموده نباشد تحمل آن را نخواهد داشت.

عرض کردم ای امير مومنان مومن کيست و منتها و مرز ايمان چيست؟ تا آن را بشناسم.حضرتش– که سلام بر او باد– فرمود:ای ابا عبدالله)کنيه سلمان( عرض کردم :بلی ای برادر رسول خدا فرمود: مومن آزموده همان کسی است که هيچ چيزی از او به ما نمی رسد مگر اين که سينه اش را برای پذيرفتن آن گشاده می سازد و دچار شک و ترديد نمی شود.ای اباذر بدان که من بنده خدای عز و جل و خليفه او بر بند گانش می باشم. ما را به مثابه خدايان قرار ندهيد و ديگر هر چه می خواهيد در فضيلت ما بگوييد به کنه و حقيقت و منتهای آنچه در ما وجود دارد نمی رسيد  – و خدای عزوجل به ما بزرگتر و عظيم تر از آنچه که خود وصف می نمايد و آنچه من توصيف می کنم و يا به دل هر يک از شما خطور می کند عطا نموده است.پس آن گاه ما را به اينگونه شناختيد مومن می باشيد.

سلمان گفت: عرض کردم ای برادر رسول خدا و هر کس نماز را به پاداشت ولايت شما را به پا داشته است؟فرمود: آری ای سلمان اين سخن خدای تعالی در قران عزيز تصديق کننده اين حقيقت است که فرمود “به صبرو نماز ياری و مدد بجوييد و هر آينه آن جز بر خاشعان بزرگ و سنگين است(سوره بقره ۴۵ .(“صبر” رسولخدا و” نماز” بر پا داشتن ولايت من است. بدين خاطر خداوند متعال فرمود: و هر آينه آن بزرگ و سنگين استو نفرمود هر آينه آن دو  بزرگ و سنگين می باشند زيرا هر آينه ولايت حملش جز بر خاشعان بزرگ و سنگيناست . و خاشعان همان شيعيان روشن بين و اهل بصيرت می باشند . و آن هر آينه برای اين است که اهلسخنان منحرف از قبيل مرجئه و قدريه و خوارج و ديگر ناصبيان همه به حضرت محمد (ص) اقرار می کنندو در بين آنها اختلافی نيست در حالی که جز گروهی اندک همه در مورد ولايت من اختلاف می نمايند و منکر آنند و در برابر آن لجاج می ورزند. و هم آنان کسانی هستند که خداوند در کتاب عزيز خويش ايشان راتوصيف نموده  فرموده است:” هر آينه آن جز بر خاشعان سنگين است“.و خدای تعالی در جای ديگری ازکتاب عزيز خويش در مورد نبوت حضرت محمد(ص) و ولايت من می فرمايد: “ و چه چاههای آب کهمعطل ماند و چه قصرهای عالی که بی صاحب گشت“.(سوره حج آيه ۴۵ ) پس مراد از قصر حضرتمحمد است و مقصود از چاه آب معطل ولايت من است که آن را معطل گذاشتند و انکار نمودند. و هر کسکه به ولايت من اقرار ننمايد اقرار به نبوت حضرت محمد(ص) به او نفعی نمیرساند. و هر آينه آن دو قرينيکديگرند و اين بخاطر آن است که پيامبر–پيامبر مرسل و هم او امام و پيشوای خلق می باشد و پس او علیامام و پيشوای خلق و وصی حضرت محمد است و همچنان که پيامبر به او فرمود: تو نسبت به من به منزلههارون نسبت به موسی می باشی جز ان که پس از من پيامبری نخواهد بود و نخستين ما محمد و ميانه ما محمد و آخرين ما محمد است. پس کسی که شناخت مرا کامل سازد او بر دين درست و استوار است. چنانکه خدایتعالی می فرمايد: و آن دين درست و راست و استوار است(سوره بينه آيه ۵) و به زودی به ياری توفيق الهیاين حقيقت را تبين می نمايم. ای سلمان و ای جندب! هر دو گفتند: بلی ای امير مومنان که درود خدا بر تو باد!فرمود: من و حضرت محمد نور واحدی بوديم نشات يافته از نور خدای عزوجل پس خداوند تبارک و تعالی بهآن نور فرمود که دو پاره شود. پس نيمی فرمود محمد باش و به نيمی فرمود علی باش پس از همين جاست کهپيغمبر فرمود علی از من است و من از علی هستم و کسی جز علی از جانب من ماموريت انجام نمی دهد وهر آينه پيامبر اکرم ابابکر را با سوره برائت به مکه اعزام فرمود:پس جبرائيل –که سلام بر او باد– نازل شدو گفت : ای محمد !حضرت فرمود:بلی ٠ جبرائيل فرمود: هر آينه خداوند به تو امر می نمايد که آن ماموريت را خودت انجام دهی يا مردی از خودت. پس پيامبر مرا به آن سوی گسيل داشت تا ابی بکر را باز گردانم. اورا باز گرداندم. او درون خود نگرانيی احساس نمود. و گفت: ای رسول خدا آيا در مورد من آيه ای نازلگشته است؟ پيامبر فرمودند: نه ولکن اين ماموريت را کسی جز من يا علی انجام نخواهد داد. ای سلمان و ایجندب !عرض کردند: بلی ای برادر رسول خدا !فرمودند: کسی که برای حمل نوشته ای از جانب رسول خداصلاحيت ندارد چگونه برای امامت صلاحيت خواهد داشت؟ ای سلمان و ای جندب !من و رسول خدا نورواحد و يگانه ای بوديم رسول خدا مصطفی شد)بر گزيده شد (و من وصی مرتضی(مورد رضايت او)  گشتمپس محمد گويا و من صامت و خاموش شدم. ای سلمان !محمد بيم دهنده و هشدار دهنده شد و من رهبر وهدايت کننده گشتم و اين همان سخن خداوند عزوجل است که ای پيامبر هر آينه تو تنها  بيم دهنده و هشدار دهندهای و برای هر قومی رهبر و هدايت گری وجود دارد(سوره رعد ٧)” رسول خدا بيم دهنده و هشدار دهندهاست و من رهبر و هدايت کننده ام.”تنها خداوند می داند که حمل هر آبستنی چيست و بار حملها چه نقصان وچه زيادتی خواهد يافت و همه چيز با اندازه معينش در نزد خدا معلوم است. اوست دانا به عوالم غيب و شهودو هم اوست بزرگ و بلند مرتبه. در پيشگاه علم ازلی چه سخن در نهان بگوييد يا آشکارا چه آن کس که  میگويد در تاريکی شب باشد يا در روشنی روز همه يکسان است و خداوند بر همه آگاه است. برای هر چيز ازپيش و پس نگهبانانی گمارده که به امر خدا او را نگهبانی می کنند، (سوره يس ١و ٢ ) ابوذر گفت:پسحضرتش–که سلام بر او باد–با يک دست خود بر دست ديگرش زد و فرمود:حضرت محمد(ص) صاحب جمعشد و من صاحب نشر شدم.حضرت محمد صاحب بهشت شد و من صاحب دوزخ شدم که بدو می گويم اين رابگير و آن را واگذار. حضرت محمد صاحب “رجفه” شد و من صاحب “هده” شدم.منم صاحب لوح محفوظ وخداوند علم هر آنچه در آن است را به من الهام فرموده است. آری ای سلمان و ای جندب! حضرت محمد“يس والقران الحکيم” (يس ١و ٢) ای سلمان و ای جندب! و حضرت محمد “ذکر” شد که خداوند عزوجل می فرمايد: ” و هر آينه خداوند ذکری رسولی به شما فرو فرستاد که آيات الهی را بر شما می خواند” (سوره طلاق ١٠ و ١١ ).  هر آينه به من و علم منايا و بلايا و فصل الخطاب داده شده است و علم قرآن و آنچه تا روز قيامت خواهد شد به من سپرده شده است. حضرت محمد(ص) حجت خدا را اقامه نمود حجتی برای مردم و من حجت خدای عزوجل شدم. خداوند چيزی را برای من قرار داد که برای احدی از اولين و آخرين نه پيامبر مرسلی و نه فرشته مقربی قرار نداد.

ای سلمان و ای جندب! بلی ای امير مومنان! آن حضرت –که سلام خدا بر او باد_ فرمود: من همان کسیهستم که نوح را به امر پروردگار در کشتی حمل کرد من همان کسی هستم که به امر پروردگار يونس را ازشکم ماهی بيرون آورد من همان کسی هستم که به امر پروردگار موسی را از دريا عبور داد من همان کسیهستم که به اذن پروردگار ابراهيم را از آتش بيرون آورد من همان کسی هستم که به اذن پروردگار نهرها راجاری ساخت .و چشمه ها را شکافت و درختها را کاشت. منم عذاب روز “ظله” منم آنکه از محل نزديک نداکرد که ثقلان(جن و انس) آنرا شنيدند و گروهی آن را فهميدند. هر آينه من به هر گروهی از جباران و منافقانبه زبان خودشان می شنوايانم. منم خضر دانای موسی و منم آموزگار سليمان.پسر داوود منم ذوالقرنين و منمقدرت خدای عزوجل. ای سلمان و اين جندب ! من محمدم و محمد من است من از محمدم و محمد از مناست خدای تعالی می فرمايد: “دو دريا را به هم آميخت و ميان آن دو برزخ و فاصله ای است و تجاوز بهحدود يکديگر نمی کنند” (الرحمن ١٩ تا ٢0 ) ای سلمان و ای جندب! عرض کردند : بلی ای امير مومنان!فرمود: هر آينه مرده ما نمی ميرد و غايت ما غيبت نمی نمايد و هر آينه کشتگان ما هر گز کشته نمی شوند.ای سلمان و ای جندب! عرض کردند :ای که درود خدا بر تو باد بلی.آن حضرت–که سلام بر او باد– فرمود:منم امير وفرمانروای هر مرد و زن مومنی آنها در گذشته اند و انها که باقی مانده اند . من روح عظمت وبزرگی تاييد گشته ام و جز اين نيست بنده ای از بندگان خداوندم. بر ما نام خداوندی ننهيد و هر چه در فضل مابگوييد که هر آينه شما هرگز به فضل ما و کنه و عمق آنچه خداوند برای ما قرار داده حتی به يک دهم از دهيک فضل ما نخواهيد رسيد. زيرا ما آيات و دلائل الهی هستيم و حجتهای خداوند و خلفا و جانشينان او و امينهاو امانتداران او و امامان او هستيم و وجه خدا و چشم خدا و زبان خداونديم. خداوند به وسيله ما بندگانش راعذاب می کند و نيز به وسيله ما به آنان ثواب و پاداش می دهد و خداوند از بين خلق خود ما را پاک نمود. وما را برگزيد و انتخاب کرد. زيرا خداوند درباره آنچه ميکند پاسخگو نيست و خلايق بايد پاسخگو باشند)انبيا ٢٣) ای سلمان و ای جندب! عرض کردند: بلی ای امير مومنان که درود خداوند بر تو باد حضرتش –که سلام خدا بر او باد– فرمود: هر کس به آنچه گفتم ايمان آورد و آنچه را تبين نمودم تفسير کردم.شرح گفتم توضيح دادم و روشن ساختم و مبرهن نمودم تصديق کند. مومن آزموده ای است که خداوند قلب او را برای ايمان آزموده و سينه اش را برای پذيرفتن اسلام گشاده ساخته و هم او عارف روشن بين و اهل بصيرتی است که به نهايت و بلوغ و کمال رسيده است و کسی که شک کند و عناد ورزد و انکار بورزد و باز ايستد و متحير شود و ترديد نمايد پس او مقصر و ناصبی است. ای سلمان و ای جندب! عرض کردند:بلی ای اميرمومنان که درود خدا بر تو باد! حضرتش– که سلام بر او باد– فرمود : من به اذن پروردگارم زنده ميکنم و می ميرانم و از آنچه می خوريد و آنچه در خانه هايتان می اندوزيد به اذن پروردگارم به شما خبر می دهم. و من به پنهانی های دلهايتان آگاهم و امامان و از فرزندان من نيز– که سلام بر ايشان باد– وقتی دوست داشته باشند و اراده کنند اينها را می دانند و انجام ميدهند زيرا ما يکی هستيم . نخستين ما محمد آخرين ما محمد و ميانه ما محمد است و همه ما محمديم.پس بين ما جدايی قائل نشويد. هنگامی که ما چيزی را بخواهيم خدا آن را می خواهد و هنگامی که از چيزی کراهت داشته باشيم خداوند از آن کراهت دارد. وای و همه وای بر کسی که فضل ما و ويژگی ما و آنچه الله پروردگار ما به ما عطا نموده است را انکار نمايد. زيرا هر آينه هر کس چيزی از آنچه خداوند به ما عطا نموده است را انکار نمايد همانا قدرت الهی و مشيت خداوندی را در مورد ما انکار نموده است.

ای سلمان و ای جندب! عرض کردند : بلی ای امير مومنان که درود خداوند بر تو باد! حضرتش– که سلام بر او باد– فرمود: هر آينه پروردگار ما “الله“چيزی به ما عطا کرده است که برتر عظيمت و بالاتر از همه اينهاست. عرض کرديم : بلی امير مومنان آن چيزی که خداوند به شما اعطا نموده و از همه اينها عظيم تر و بالاتر می باشد چيست؟

حضرت فرمود: پروردگار ما خدای عزوجل آگاهی به اسم اعظمی را به ما عطا فرموده است که اگر بخواهيم به وسيله آن آسمانها و زمين و بهشت و دوزخ را می شکافيم و به وسيله آن به آسمان بالا می رويم و به زمين فرود می آييم به شرق و غرب می رويم و به وسيله آن به منتهای عرش صعود کرده به عرش در برابر خدای عزوجل مينشينيم و همه چيزها حتی آسمانها و زمين و خورشيد و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جنبندگان و درياها و بهشت و دوزخ از ما اطاعت می کنند . همه اينها را خداوند به وسيله اسم اعظمی که به ما عطا نموده است به ما آموخته و ما را بدان مختص ساخته است با وجود همه اينها می خوريم و می آشاميم و در بازارها راه می رويم.و ما اين کارها را به امر پروردگارمان انجام می دهيم. ما بندگان صاحب کرامت خداونديم“آنان که در سخن بر خداوند پيشی نمی گيرند و سبقت نمی جويند و هم آنان به فرمان او کار می کنند” (انبيا٢7) خداوند ما را معصوم و پاک قرار داده و بر بسياری از بندگان مومنش برتری بخشيده است پس ما می گوييم: “سپاس و حمد خدايی را که ما را به اين هدايت نموده و اگر نبود که خداوند  هدايتمان نمود ما کسی نبوديم که خود به هدايت دست يابيم” (سوره زمر ٧١ ) و “کلمه عذاب بر کافران محقق و قطعی شد” (سوره اعراف ۴٣ ) و مراد من از کافران منکران همه آنچه که خداوند از فضل و احسان به ما عطا فرموده است می باشد. ای سلمان و ای جندب! اين معرفت من به نورانيت است. پس هدايت يافته و کامل بدان تمسک بجوی که هر آينه هيچ يک از شيعيان ما را به  مرز نهايی بصيرت و روشن بينی نمی رسد مگر اينکه مرا به نورانيت بشناسد پس هنگامی که مرا به نورانيت شناخت فرد اهل بصيرت و روشن بين و به هدف رسيده و کاملی خواهد بود که دريای از دانش غوطه ور شد و به درجه ای از فضل رسيده رسيده و بر سری از اسرار الهی و بر گنجينه های پنهانش مطلع گشته است.