نقش پایش سلامت در شناسایی زودهنگام اختلالات بدن
سلامتی وتندرستی یکی از مهمترين سرمایه های هرانسان در طول عمر مي باشد. رسالت اصلي علم پزشکی با پیشگیری از بیماریها آغاز،با تشخیص به موقع ادامه وبا درمان سرانجام مي يابد.
پیشگیری از بيماري ويا تشخيص زود هنگام آن به خصوص در زماني كه بيماري هنوز ايجاد علامت نكرده و فرد احساس ناخوشي ندارد مهمتر و آسانتر از درمان بيماري در مراحل پيشرفته وتؤام با ظهور عوارض است.
امروزه پایش سلامت ( چک آپ) نقشي برجسته در شناسایی زود هنگام اختلالات بدن وجلوگيري از بروز عوارض وخيم بيماريها دارد.
مطابق با آنچه كه در بسته خدمتي سلامت بزرگسالان تدوين گرديده است ، در ارزیابی دوره ای سلامت زنان و مردان 59-30 سال ، سلامت آنان به صورت همه جانبه مورد بررسی قرار می گیرد تا مشخص شود كه خطر ابتلا به بيماري هاي مزمن غير واگير درآنان تعیین شده و قبل از ابتلا نسبت به پيشگيري از بیماری اقدام نمايند. آيا شما نيز مي خواهيد كه از سلامت خود با خبر شويد؟ پس مطالب زير را دنبال نماييد.
به چه بيماري هايي بيماري هاي مزمن غير واگيرمي گويند؟
افزایش میانه سنی جمعیت ، رشد سریع شهرنشینی ، کوچک شدن جوامع ، توسعه فناوری و به دنبال آن کاهش فعالیت های جسمانی وافزایش تنش های روحی – روانی موجب گسترش عوامل خطر بیماری های قلب وعروق و در نتیجه شیوع زیاد این بیماریها شده است. به طوریکه بیماری های قلبی عروقی(ديابت، سكته قلبي، سكته مغزي، فشارخون بالا) شایعترین علت مرگ دربسیاری از جوامع دنیا و از جمله ایران می باشد.
مهمترین عوامل خطر ایجاد کننده بیماری های قلب و عروق تغذیه نامناسب ، کم تحرکی ، مصرف دخانیات ، چاقی ، فشارخون بالا ، دیابت واختلالات چربی خون هستند، كه اصطلاحا به آنها بيماري هاي مزمن غير واگير گفته مي شود، همچنين يك سري رفتارهاي پرخطر مانند مصرف دخانيات كه گرچه بيماري محسوب نمي شوند ولي از عوامل خطر ابتلا به بيماري هاي مزمن غير واگير هستند که همگی ریشه در الگوی نامناسب زندگی دارند به طوری که با اصلاح شیوه های زندگی وتغییر رفتارهای پرخطر می توان از شیوع این بیماری به میزان 80% کاست.
تن سنجي و تعيين نمايه توده بدني:
اولين قدم براي پايش سلامت زنان و مردان انجام تن سنجي است. آنتروپومتری یا سنجش اندازه های بدن، دانش شکل شناسی بدن (مرفولوژی) است. کارآمدترین و معمولی ترین اندازه گیری های مورد استفاده عبارتند از: وزن، قد، و تعيين شاخص نمايه توده بدن
با محاسبه شاخص نمايه توده بدني كه بر اساس قد و وزن فرد محاسبه مي شود، مي توان فهميد كه فرد لاغر، طبيعي و يا چاق است
| مقدار BMI | طبقه بندی |
| کمتر از 5/18 | لاغری |
| 9/24 – 5/18 | طبیعی |
| 9/29 – 0/25 | اضافه وزن |
| 30 و بیشتر | چاقی |
| 40 و بیشتر | چاقی شدید |
با اندازه گيري دور كمر افراد مي توان چاقي شكمي را مشخص نمود. در مردان اندازه دورکمر102 سانتی متر و بیشتر و در زنان اندازه دور کمر 88 سانتی متر و بیشتر چاقی شکمی محسوب می شود.
اگر شما هم مي خواهيد بطور علمي بدانيد كه نمايه توده بدني تان چقدر است و چه بايد بكنيد، مي توانيد به نزديكترين مركز بهداشتي درماني مراجعه كنيد.
ارزيابي شيوه زندگي(تغذيه، فعاليت بدني، مصرف دخانيات)
بسیاری از مشکلات بهداشتی ناشی از شیوه زندگی قابل پیشگیری اند و یا حداقل می توان وقوعشان را به تعویق انداخت. امروزه ما شاهد شیوع بیماری های مزمن هستیم که اغلب آنها ریشه در سبک زندگی افراد و الگوهای رفتاری آنها دارد،الگوهایی که در زمان کودکی و جوانی در افراد درونی شده و جزئی از زندگیشان قرار گرفته است. اغلب متخصصان اتفاق نظر دارند كه يك زندگي سالم يعني رژيم غذايي صحيح، فعال بودن و نكشيدن سيگار مي تواند خطر بيماري هاي قلبي را به ميزان 80 درصد، خطر ابتلابه سرطان را 60 درصد و ريسك ديابت را تا 90 درصد كاهش دهد.
الف) تغذيه و بررسي وضعيت تغذيه
در بسته خدمات سباوسما هر 3 سال يك بار وضعيت تغذيه زنان و مردان 59-30 سال مراجعه كننده به مركز بهداشتي درماني پايش مي شود.
الف- آنچه كه از نظر براي سلامتي و پيشگيري از ابتلا به بيماري هاي مزمن غير واگير اهميت دارد، عبارت است از:
- بررسي مصرف شير و لبنيات
- بررسي مصرف ميوه و سبزيجات
- بررسي مصرف ماهي
- بررسي مصرف گوشت هاي سفيد و قرمز
- بررسي عادات نادرست غذايي شامل، مصرف غذاهاي كنسروي و نمك سود مانند سوسيس و كالباس، بررسي مصرف نوشابه هاي گازدار، بررسي مصرف روغن جامد، بررسي مصرف نمك در سر سفره و ساير عادات غذايي ناصحيح
فهرست ارزيابي دوره اي سلامت براي مردان و زنان 59-30 سال
1- فشار خون: چنانچه فشار خونتان طبيعي است فشار خون خود را هر 3 سال يكبار چك كنيد.
2- تست ديابت: قند خون خود را هر 3 سال يك بار اندازه بگيريد و در صورتي كه به فشار خون بالا و كلسترول بالا مبتلا مي باشيد، سالانه آزمايش قند خون بدهيد.
3- كلسترول:كلسترول خون خود را از سن 30 سالگي به بعد حداقل هر 3 سال يك بار چك كنيد.LDLو HDL و تريگليسيريد خون نيز اهميت زيادي دارند.
4- تست سرطان روده بزرگ: از سن 50 سالگي به بعد براي بررسي وضعيت خود از نظر سرطان روده بزرگ با پزشك خود مشورت كنيد.
5- هر 6 ماه يكبار وزن خود را چك كنيد.
6- نسبت به ضايعات و تغيير رنگ پوست بدن خود حساس باشيد. همچنين توده هاي غير طبيعي و زخمهايي كه نسبت به بهبودي مقاوم ميباشند را ناديده نگيريد چون ممكن است علايم سرطان باشند.
7- نسبت به سلامتي روان خود نيز بسيار حساس باشيد. افسردگي يكي از شايع ترين اختلالات رواني ميباشد، براي درمان آن حتما به يك روانپزشك مراجعه كنيد.
1- پاپ اسمير: زناني كه از لحاظ جنسي فعال بوده ميبايست 3 سال متوالي اين تست را انجام داده و در صورت طبيعي بودن آن هر 3 سال يك بار آن را تكرار نمايند.
2- ماموگرافي: زنان با سن بالاي 40 سال حداقل يك بار ماموگرافي انجام دهند.
3- تست پوكي استخوان: .
برای بررسی لزوم انجام این تست به پزشک خود مراجعه کنید.
طیبه عسکری
منبع : دفترسلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت ودرمان و آموزش پزشکی