کنش مردان و زنان ایرانی در طول تاریخ

بر اساس پژوهش های انجام گرفته ، از زمان ورود آریایی ها به سرزمین پهناور ایران ، رفتارهای متفاوتی از زنان و مردان به چشم می خورد که در این گفتار به بررسی قسمتی از آن می پردازیم . هنگام استقرار طوایف بزرگ آریایی در شمال ایران آن هنگام که هنوز دریاچه مرکزی ایران رو به خشکی نرفته بود، زنان فرمانروایی می کردند . آریایی ها پادشاهی داشتند به نام ایران بان که همه گوش به فرمانش بودند . وی زنی بود قدرتمند که تصمیم های نهایی را می گرفت. مردان در کوچکترین کار با وی مشورت می کردند و نظرش را می پرسیدند . او دلسوز در عین حال بسیار جدی و سختگیر بود کارها را برنامه ریزی می کرد و برای اجرا در اختیار مردان می گذاشت . در اطراف او بیشتر زنان بودند . زنانی که در خانه و زندگی حرف اول را می زدند و رییس خانواده بودند . آن زمان زنان خود همسرانشان را انتخاب می کردند بچه ها از مادر حرف شنوی داشتند و تنها به فرامین او توجه می کردند . مردان کارهای سخت و سنگین را انجام می دادند و در جامعه آن روز فقط نقش پدر بچه ها را بر عهده داشتند . اختراعات و اکتشافات آن روزگار بیشتر به دست زنان بود این قشر با نیرویی فراوان هم به امور خانه رسیدگی می کردند و هم در بیرون از خانه فعالیت مهم و جدی داشتند . برخی پژوهشگران بر این عقیده اند که نخستین بلمی که در کنار دریای ایران به حرکت در آمد و پادشاه ایران را از یک نقطه به نقطه دیگر برد ، به وسیله بانوان ساخته شد . آنها برای حرکت بلم نخستین بار از نیروی گوزنهایی استفاده کردند که در کنار ساحل می دویدند و قایق را به دنبال خود می کشیدند .
به مرور زمان با اکتشافات جدید ، شناخت معادن ، کارهای کشاورزی و دامداری از آنجا که مهر زنان به فرزندان در همیشه تاریخ بسیار بود ، آنها را علاقه مند کرد تا کارهای سخت و سنگین را به مردان بسپارند و خود بیشتر به خانه و فرزندانشان رسیدگی کنند . از این رو کم کم جایگاه مردان و زنان تغییر کرد و اداره امور قبایل نیز بر عهده مردان نهاده شد . این تغییر جامعه را نیز دگرگون کرد . پس از گذشت سالیان بسیار و آن زمان که حکومت ماد ایجاد گردید ، می بینیم مردان نقش اصلی زندگی را بر عهده دارند و لی زنان در کنارشان فعالیت می کنند و زن و مرد در جامعه ایرانی به یک چشم نگریسته می شوند . زنان از حقوق مدنی برخوردارند ، می توانند مالک باشند ،از همسرانشان شکایت کنند، به وزارت برسند حتی در دورانی پادشاهی کنند . مردان تا به روزگار ساسانی تنها یک همسر داشتند و به خود اجازه نمی دادند پیش از مرگ همسر یا جدا شدن از وی ، بانوی دیگری اختیار کنند . مردان برای ازدواج دخترانشان از آنها نظر خواهی می کردند .
این رفتار نیک دوام بسیاری نداشت کم کم مردان خشنی پیدا شدند که زن را چون کالا نگریستند و او را در خانه نگهداشتند . زن بدون اجازه همسر نمی توانست کاری انجام دهد حتی از خانه بیرون بیاید . چند همسری پیدا شد . مردانی قامت برافراشتند که به زن به چشم کسی که فقط باید فرزندانش را به دنیا بیاورد و بزرگ کند می نگریستند ظلم به زن معمول بود و کسی حق مداخله نداشت . حرف اول و آخر با مرد بود .بچه ها از پدر می ترسیدند و بیشتر به مادر خود نزدیک می شدند .
زمان و جامعه تغییر کرد . باز نگاه به زن و زندگی عوض شد، از خشونت مردان کاسته شد فرهنگ برتر در جامعه حاکم شد . مردان با استفاده از سواد و دانش اندوزی ، دانستند چگونه باید رفتارها را تغییر دهند و مساوات ایجاد نمایند . حالا دیگر زنان همپای مردان کار می کردند و تلاش می نمودند . دیگر بیرون رفتن زنان از منزل و صحبت در جمع مردان آزاد بود به بانوان احترام بسیار می گذاشتند مردان خود را موظف می دانستند وسایل رفاه و آسایش همسر را فراهم نمایند .
این روش نیک تا روزگار ما ادامه داشته و باز ما شاهد آن هستیم که در خانواده ها قدرت تصمیم گیری و در بسیاری موارد آماده نمودن وسایل و امکانات رفاهی از ذوق و هنر زنان سرچشمه می گیرد . باز حرف اول حرف آنهاست و خواست و اراده این قشر در زندگی حاکم است . حال اگر چون هزاران سال پیش هنوز فرهنگ و سوادی چون امروز پیشرفته و مقبول در اختیارمان نبود ، باز شاهد حضور ایران بانان بسیاری در سطح کشور بودیم .

(برگرفته از مقاله زنان در تاریخ ایران)
عالیه نقیب الذاکرین بافقی(مهرگان)