ستاره شبستان زندگی

ستاره شبستان زندگی

روز سالمند به همه سالمندان و جوانانی که فکر می کنند خودشان هرگز سالمند نمی شوند مبارک سالمندی مرحله کمال آدمی است. بزرگترها و سالمندان از نعمات، برکات و سرمایه‌های معنوی یک جامعه محسوب می‌شوند. طبق تعریف واژه سالمند به فردی اطلاق میگردد که 60 بهار را پشت سر گذاشته وبا کوله باری از تجربه گرانبها اکنون سالمند نامیده میشود .

روزگاری  نه چندان دورپدر بزرگ ها و مادر بزرگهارا چون نگینی در خانه می پروراندیم ودر کلاس آموزه های زندگی او زانوی ادب بغل می گرفتیم روزگاری او شمع بود وما پروانه و برای کودکانمان کتاب تجربه اورا ورق می زدیم و قصه های زندگیش را بر دیده می کشیدیم .

اما چه شد اکنون چه آسان آن چین و چروکهای صورتش و دستان پینه بسته اش را به وادی فراموشی سپردیم

سالمند،ای خلاصه زندگی از کودکی تا کهنسالی من برنگاه آسمانیت چشم دوخته ام و بر دستان لرزانت بوسه می زنم شکوه قد خمیده ات ، سرو بلند جوانیم را به کرنش وا می دارد و نگاههای کم سوی تو به زندگیم نور می بخشد دست لرزانت سمت و سوی زندگیم را سامان می بخشد سلام بر تو با آن ابراوان افتاده ات که افتادگی را به من آموختی سلام بر تو با آن لبخندهای با صلابتت که امید را به زندگیمان هدیه می کنی  سلام بر قامت به رکوع رفته تو ،سلام بر دستان پینه بسته تو که در هر خط آن قصه های شنیدنی است، سلام برتوسالمند و روزت مبارک ،که بسیارخوب ترا وصف نمود آن پیامبر راستین اسلام ((وجود پيران سالخورده در بين شما باعث افزايش نعمت هاي الهي ميشود))

بیایید به مناسبت روز سالمند همه بار دیگر با گذشته خود تجدید پیمان نموده وعزت کم رنگ شده سالمندان عزیزمان را به آنان بازگردانیم و امروز با قلبی آکنده از عشق ومحبت تن نحیفشان را در آغوش گرممان بگیریم ولبخندی صادقانه نثارشان کنیم .باشد تا در مسیر زندگی خویش بلندای عظمت اورا ارج نهیم

و چه زیباست که به بهانه روز جهانی سالمند شاخه گلی خریده وبه دیدار عزیزان مهربانمان بشتابیم وبا تمام وجود این روز را به آنان تبریک بگوییم.

9 مهر ماه از طرف سازمان جهانی بهداشت با عنوان روز جهانی سالمندان نامگذاری شده و هرسال شعاری از طرف این سازمان به این مناسبت به کلیه کشورهای جهان اعلام میگردد تا برنامه ریزی خود را در این راستا قرار داده ودر این مسیر گام بردارند .

شعار امسال مضمونی بسیار پرمعنا وارزشمند داشته و براستی شایان توجه میباشد:

((     سلامت و سالمندی  ))

لزوم وجودبرنامه سلامت سالمندان در برنامه هاي بهداشتی

سالمندي فرایندي است که متوقف نمی شود و تنها با داشتن زندگی سالم و مراقبتهاي ویژه می توان این دوران را به دورانی مطلوب و توام با سلامتی تبدیل کرد .

کاهش و به تأخیر انداختن بیماري ، ناتوانی و مرگ و میر ناشی از آنها در دوره سالمندي یک مساله عمده در بهداشت عمومی است .

اصلاح شیوه زندگی سالمندان، مهمترین عامل پیشگیري از بسیاري از بیماري هاي غیر واگیر و ناتوانی ها در دوره سالمندي است .

با توجه به نقش پررنگ تغذیه در همه طول زندگی بویژه در سلامت سالمندان ، آموزش سالمندان با رویکرد تغذیه سالم در مراکز و خانه های بهداشت در حال انجام می باشدگروه هدف سالمندان بالای 60 سال  و مبحث تدریس کتاب  تغذیه در دوران سالمندی می باشد

چرا تغذیه در دوران سالمندی اهمیت دارد؟

توجه به تغذیه در این دوران به دلیل تغییر نیازهای تغذیه اهمیت دارد. رعایت اصول تغذیه صحیح در سنین میانسالی و سالمندی سبب می‌شود فرد سال‌های عمر خود را با سلامت و نشاط و راحتی بیشتری طی نماید و کمتر در معرض بیماری‌های شایع همچون فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت و پوکی استخوان قرار بگیرد. عادات غذایی مطلوب و تغذیه صحیح در پیشگیری از این بیماری‌ها مؤثر است، در نتیجه سالمندانی که اصول تغذیه صحیح را رعایت می‌کنند کمتر در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرند و این خود منجر به بهبود کیفیت زندگی آنان خواهد شد.

توصیه‌های مهم تغذیه‌ای برای سالمندان

– در افراد مسن مصرف روزانه 8 لیوان مایعات ترجیحاً آب برای پیشگیری از بروز یبوست و کم‌آبی بدن توصیه می‌شود، زیرا افراد مسن علی‌رغم نیاز واقعی به مایعات کمتر احساس تشنگی می‌کنند و به همین دلیل بیشتر مستعد کم‌آبی بدن و ابتلا به یبوست هستند.

– نیاز غذایی افراد مسن به انرژی کمتر از سایر گروه‌های سنی است زیرا افراد مسن فعالیت بدنی کمتری دارند و در نتیجه نیاز کمتری به غذا برای ثابت نگهداشتن وزنشان دارند. برای محدود کردن دریافت انرژی، توصیه می‌شود مصرف غذاهای کم‌حجم و غنی از مواد مغذی را بیشتر کنند و مصرف مواد شیرین و چربی‌ها را نیز کاهش دهند. از آن‌جابی که در سالمندان نیاز به انرژی کاهش می‌یابد، پروتئین مورد نیاز بدن باید از منابع کم‌کالری و با کیفیت بالا (از لحاظ پروتئین) مانند گوشت‌های کم‌چربی، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، فرآورده‌های لبنی بدون چربی یا کم‌چربی تأمین شود.

– مصرف چربی‌ها باید در رژیم غذایی سالمندان محدود شود. با افزایش سن مقدار توده چربی بدن سالمندان افزایش می‌یابد و در نتیجه احتمال چاقی و خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی- عروقی افزایش می‌یابد. بنابراین کاهش مصرف چربی می‌تواند به پیشگیری از چاقی، عقب انداختن بروز سرطان، سختی دیواره عروق و سایر بیماری‌های مزمن کمک کند.

برای کاهش مصرف چربی علاوه بر توصیه‌های تغذیه‌ای در بخش گروه‌های غذایی به موارد زیر توجه شود:

1- مصرف ماهی به علت داشتن چربی مفید امگا 3، سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود. توصیه می‌شود حداقل دوبار در هفته ماهی مصرف شود و برای بهبود طعم ماهی می‌توان سبزی‌های معطر و آبلیمو به آن اضافه کرد.

2- مصرف زرده تخم‌مرغ محدود شود، زیرا حاوی مقادیر زیادی کلسترول است. بهتر است بیشتر از 4 الی 5 تخم‌مرغ در هفته چه به تنهایی و چه داخل کوکو و سایر غذاها مصرف نشود و چنان‌چه سطح چربی خون بالا است یا فرد مبتلا به فشار خون بالا یا چاقی می‌باشد حداکثر 3 عدد تخم‌مرغ در هفته مصرف نماید.

3- سبزی‌ها و میوه‌ها حاوی مقدار زیادی فیبر و مقدار کمی چربی و فاقد کلسترول هستند و از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کنند.

4- در سالاد به جای سس‌های چرب، از کمی روغن زیتون با آبلیمو یا سرکه و سبزی‌های معطر استفاده شود. همچنین می‌توان ماست را جایگزین سس مایونز در سالاد کرد.

5- مصرف غذاهای سرخ‌کرده کاهش یابد و ترجیحاً غذا به صورت آب‌پز، بخارپز، کباب‌شده یا تنوری تهیه شود. در صورت لزوم، از روغن مایع مخصوص سرخ کردنی به جای روغن‌های جامد و مایع معمولی استفاده شود.

6- به جای روغن‌های جامد، کره، مارگارین و چربی‌های حیوانی از روغن‌های مایع مثل روغن زیتون، روغن آفتابگردان و روغن ذرت استفاده شود.

– جذب کلسیم و ویتامین D بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد که خود اثر مخربی بر سلامت استخوان‌ها دارد و سبب افزایش احتمال شکستگی‌های استخوانی می‌شود. بنابراین با افزایش سن نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم (مانند شیر و لبنیات) و تأمین ویتامین D (استفاده از نور آفتاب) افزایش می‌یابد. قرار گرفتن به مدت طولانی‌تر در معرض نور مستقیم خورشید و مصرف جگر و روغن کبد ماهی برای تأمین ویتامین D توصیه می‌شود. بر این اساس توصیه می‌شود زنان بالای 50 سالی که تحت درمان با استروژن نیستند و همچنین همه بزرگسالان بالای 65 سال 1000 تا 1500 میلی‌گرم در روز مکمل دارویی کلسیم مصرف کنند.

– شیر و لبنیات از منابع غنی کلسیم هستند. در برخی افراد، به خصوص سالمندان به علت ایجاد ناراحتی معده ناشی از مصرف شیر تازه، مصرف سایر غذاهای غنی از کلسیم از جمله ماست و پنیر به عنوان جایگزین شیر توصیه می‌شود.

با افزایش سن توانایی جذب ویتامین B12 بدن حتی در افرادی که عملکرد عصبی طبیعی دارند کاهش می‌یابد. گوشت قرمز، ماهی و تخم‌مرغ از منابع ویتامین B12 می‌باشند.

کم‌خونی فقر آهن در سالمندان نسبت به افراد دیگر شیوع کمتری دارد اما در افرادی که غذاهای کم انرژی مصرف می‌کنند شایع است.نیاز مردان و زنان سالمند به آهن یکسان است و میزان توصیه‌شده روزانه به طور متوسط 7 میلی‌گرم است.

زرده تخم‌مرغ، گوشت، ماهی، جگر، حبوبات و سبزی‌های برگ سبز تیره مانند جعفری، برگ چغندر، گشنیز و بخش‌های تیره برگ از منابع آهن می‌باشند. جگر، گوشت، حبوبات و غلات و مغزها (پسته، بادام، گردو، فندق) از منابع غذایی حاوی روی می‌باشند. برخی از علایم کمبود روی شبیه علایمی است که به طور طبیعی همزمان با سالمندی بروز می‌کند مانند کاهش حس چشایی و التهاب پوست.

طیبه عسکری