فرهنگ دعا و درخواست در شب های قدر

فرهنگ مهمانی خدا
بیاییم فرهنگمان را اصلاح کنیم
« فرهنگ دعا و درخواست در شب های قدر »
هنگام دعا چون فقیری به درگاه خدا تضرع و زاری کنیم
ابن فهد در کتاب «عده الداعى» روایت کرده که: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هنگام دعا کردن دست‏هایش را بلند مى‏نمود، و چون فقیرى که غذا طلب کند، تضرع و زارى مى‏کرد.
موسی را به این خاطر برگزید
از امام باقر (ع) آمده است، که فرمود: خداى تعالى به موسى وحى فرمود: آیا مى‏دانى چرا من تو را براى گفتگو برگزیدم؟ عرضه داشت پروردگارا! خیر! فرمود: اى موسى! من بندگانم را زیر و رو کردم هیچ کس را بسان تو خوارتر براى خودم ندیدم تو وقتى نماز مى‏گزارى، صورتت را بر خاک مى‏گذارى. و در روایت دیگر: من بندگانم را زیر و رو کردم کسى را خوارنفس‏تر از تو پیش خود ندیدم پس دوست داشتم که تو را بین خلایق بالا ببرم‏

در دعا کردن خدا را به محمد و اهل بیتش(ع) قسم می دهی؟
جابر از امام صادق علیه السلام روایت کرد بنده‏اى هفتاد پاییز در آتش باقى ماند و پاییز هفتاد سال و هفتاد سال و هفتاد سال و هفتاد سال است. و در این مدت خداى را براى خلاصى از عذاب قسم مى‏داد ولى خداى تعالى اجابتش نمى‏کرد پس فرمود: این بنده، خداى را به حق‏محمد و اهل بیتش قسم داد که مرا رحمت کن. خداى تعالى به جبرئیل وحى کرد که به پیش بنده من برو و او را از آتش به سوى من بیاور! جبرئیل عرضه داشت خدایا چگونه داخل آتش شوم خداى تعالى فرمود: من به آتش امر کردم که بر تو خنک و سلامت گردد عرضه داشت: خدایا من جایش را نمى‏دانم فرمود: ایشان مکانش در چاهى در سجّین است حضرت فرمود: جبرئیل وارد جهنم شد او را مى‏بیند در حالى که صورتش به پایش بسته شده است از او سؤال مى‏کند چه مدت در آتش ماندى؟ مى‏گوید: مقدارش را به حساب نمى‏توانم آورد حضرت فرمود:
جبرائیل او را به سوى پروردگار مى‏آورد و خداى تعالى از او مى‏پرسد: بنده من چه مقدار مرا قسم دادى؟ جواب مى‏دهد: به شماره نمى‏توانم آورد. فرمود: بدان که به عزت و جلالم قسم! اگر به محمد و آلش مرا قسم نمى‏دادى، خواریت را در آتش طولانى مى‏کردم ولى عهدى است که با خود کردم که اگر بنده‏اى مرا به حق محمد و اهل بیتش قسم دهد آن گناهانى که بین من و اوست بیامرزم و امروز تو را بخشیدم‏.

سلمان رضی الله عنه از خدا چه می خواهد و چگونه می خواهد ؟

از «سلمان فارسى» روایت شده است که گوید: شنیدم رسول خدا- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- مى‏فرمود:
«انّ اللَّه عزّ و جلّ یقول: یا عبادى، او لیس من له الیکم حوائج کبار لا تجودون بها الّا ان یتحمّل علیکم باحبّ الخلق الیکم تقضونها کرامه لشفیعهم؟ الا فاعلموا انّ اکرم الخلق علىّ و افضلهم لدىّ محمّد و اخوه علىّ و من بعده الائمّه الّذین هم الوسائل الىّ، الا فلیدعنى من همّته حاجه یرید نفعها، اودهته داهیه یرید کشف ضررها، بمحمّد و اله الطّیّبین الطّاهرین اقضها له احسن ما یقضیها من یستشفعون باعزّ الخلق علیه»
. یعنى: «خداوند عزیز و جلیل مى‏گوید: اى بندگان من! آیا اتفاق نیفتاده که:
فردى از شما حاجتهاى بزرگى بخواهد که شما آن حوایج را نمى‏دهید مگر اینکه محبوبترین خلق نزد شما را حاضر کند و شما به احترام آن شفیع محبوب و دوست داشتنى درخواستهاى او را بدهید؟
آگاه باشید و بدانید که با کرامتترین و برترین خلق نزد من، محمد و برادرش على و پس از آن ائمه هستند، آنانى که وسیله تقرب به من مى‏باشند. آگاه باشید که هر کس حاجت مهمى دارد و مى‏خواهد نفعى به او برسد یا مشکلى برایش پدید آمده و خواهان دفع ضرر آن است، اگر مرا به محمد و آل پاکش بخواند، آنچنان حاجتش را برآورده مى‏سازم که بهتر و برتر باشد از برآورده ساختن کسى که محبوبترین خلق را نزد او شفیع قرار مى‏دهند».
سخنان سلمان که به اینجا رسید، عده‏اى از مشرکین و منافقین در حالى که او را مسخره مى‏کردند گفتند: اى سلمان! چرا خدا را به اینها قسم نمى‏دهى تا تو را بى‏نیازترین و پولدارترین فرد مدینه قرار دهد؟
سلمان پاسخ داد: من خدا را خواندم و از او خواستم که چیزى به من بدهد که از حکومت بر کل دنیا برتر و با منفعت‏تر باشد. من از خدا خواستم و او را به این بزرگواران قسمش دادم که به من زبانى ذاکر بدهد که او را حمد و ثنا کند، قلبى بدهد که شاکر نعمتهاى او باشد، بدنى بدهد که در برابر سختیها صبر نماید و آن خداى عزیز و جلیل این التماسهاى مرا اجابت فرمود.
این چیزهایى که من از خدا خواستم از حکومت بر تمام دنیا و هر چه در آن است، هزار هزار بار برتر و بالاتر است.

حمد وستایش خدا و ذکر نعمت و شکر نعماتش سرآغاز دعاست و…
حضرت فرمود: دعا را به ستایش و حمد خداى شروع مى‏کنى و نعمت‏هایى را که به تو داده یادآور مى‏شوى، سپس شکرش مى‏نمایى، آنگاه بر پیامبر و آلش درود مى‏فرستى (صلوات مى‏فرستى) و سپس یادآور گناهانت مى‏شوى و بدان اقرار مى‏کنى، سپس از آنها استغفار مى‏نمایى. این راه دعاست .

عطای خیر دنیا و آخرت چند شرط اساسی دارد
از امام کاظم- علیه السّلام- روایت شده است که فرمود:
«و اللَّه ما اعطى مؤمن قطّ خیر الدّنیا و الآخره الّا بحسن ظنّه باللَّه عزّ و جلّ و رجائه له و حسن خلقه و الکفّ عن اغتیاب المؤمنین، و اللَّه تعالى لا یعذّب عبدا بعد التّوبه و الاستغفار الّا بسوء ظنّه و تقصیره فی رجائه اللَّه عزّ و جلّ و سوء خلقه و اغتیابه المؤمنین»
. یعنى: «به خدا قسم به هیچ مؤمنى، خیر دنیا و آخرت داده نشد مگر به خاطر:
– حسن ظنّ به خداوند عزیز و جلیل و امیدش به او.
– اخلاق نیکویش.
– و دست برداشتن از غیبت مؤمنین.
و خدا بنده‏اى را بعد از توبه و استغفارش عذاب نکرد مگر به خاطر:
– سوء ظن و امید نداشتن به خداوند عزیز و جلیل.
– بد اخلاقى.
– و غیبت مؤمنین را نمودن».
به اجابت دعای خود آنچنان یقین داشته باش که گویی حاجتت پشت در آماده است
رسول خدا- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- فرمود:
«ادعوا اللَّه و انتم موقنون بالاجابه»
. یعنى: «در حالى که یقین به اجابت خدا دارید، او را بخوانید». در آنچه خداوند متعال بر حضرت موسى- علیه السّلام- وحى فرستاد آمده است:
«یا موسى، ما دعوتنى و رجوتنى فانّى ساغفر لک»
. یعنى: «اى موسى! اگر در حالت امیدوارى مرا بخوانى، بزودى تو را خواهم آمرزید». «سلیمان بن فرّاء» از راویان حدیث از امام صادق- علیه السّلام- روایت کرده است که فرمود:
«اذا دعوت فظنّ حاجتک بالباب»
یعنى: «هر گاه دعا مى‏کنى، گمانت این باشد که حاجتت پشت در آماده است».
چرا دعایم مستجاب نمی شود؟
عثمان بن سعید مى‏گوید: فردى به من گفت که من به خدمت امام صادق- علیه السّلام- شرفیاب شده، عرض کردم: دو آیه در قرآن کریم هست که هنوز آن دو را درست درک نکرده‏ام».
فرمود: آن دو آیه کدامند؟
گفتم: یکى آیه شریفه: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ است که ما دعا مى‏کنیم ولى اجابتى نمى‏بینیم.
فرمود: آیا خداوند متعال خلف وعده مى‏کند؟
گفتم: خیر.
فرمود: پس چرا اجابت نمى‏شود؟
گفتم: نمى‏دانم.
فرمود: اما من تو را با خبر مى‏کنم:
«من اطاع اللَّه فیما امره ثمّ دعا من جهه الدّعاء اجابه قلت: و ما جهه الدّعاء؟ قال علیه السّلام: تبدأ فتحمد اللَّه و تذکر نعمه عندک ثمّ تشکره ثمّ تصلّى على النّبىّ و اله- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- ثمّ تذکر ذنوبک فتقرّ بها ثمّ تستغفر اللَّه منها فهذه جهه الدّعاء».
یعنى: «کسى که اوامر الهى را اطاعت نماید و سپس از راهش دعا کند، مستجاب مى‏شود. گفتم: راه دعا کدام است؟
فرمود: ابتدا خداوند متعال را حمد مى‏کنى، بعد نعمتهایش را به یاد مى‏آورى، سپس آنها را شکر مى‏گزارى، بعد بر پیامبر و آلش- علیهم السّلام- صلوات مى‏فرستى، آنگاه گناهان خود را یادآور شده بدان اقرار مى‏کنى، پس از آن، از گناهانت استغفار مى‏نمائى، این طریق دعاست».
دعا اگر اجابت شد چه می کنی؟
از حضرت امام باقر- علیه السّلام- روایت است که فرمود:
«ینبغى للمؤمن ان یکون دعاؤه فی الرّخاء نحوا من دعائه فی الشّدّه، لیس اذا اعطى فتر و لا یملّ من الدّعاء فانّه من اللَّه بمکان»
. یعنى: «بر مؤمن سزاوار است همان گونه که در شدّت و سختى دعا مى‏کند، در روزگار آسایش و نعمت نیز دعا نماید. و شایسته نیست که چون حاجتش بر آورده شد، سست شود و از دعا خسته گردد، زیرا دعا نزد خداوند سبحان، منزلت دارد».
دعا اگر اجابت نشد و به تأخیر افتاد چه می کنی ؟
«احمد بن محمد بن ابى نصر» گفت:
به امام رضا- علیه السّلام- عرض کردم: فدایت شوم! چند سال است از خدا چیزى خواستم (ولى اجابت نشد) و در اثر تأخیر آن، در قلبم نگرانى پدید آمد، فرمود:
«یا احمد، ایّاک و الشّیطان ان یکون له علیک سبیل حتّى یقنطک، انّ ابا جعفر- علیه السّلام- کان یقول: انّ المؤمن لیسأل اللَّه حاجه فیؤخّر عنه تعجیل اجابته حبّا لصوته و استماع نحیبه، ثمّ قال: و اللَّه ما اخّر اللَّه عن المؤمنین ما یطلبون فی هذه الدّنیا خیر لهم ممّا عجّل لهم فیها و اىّ شی‏ء الدّنیا؟»
. یعنى: «اى احمد! خود را از شیطان دور کن، مبادا راهى بر تو بیابد و ناامیدت کند که امام باقر- علیه السّلام- مى‏فرمود:
بسا مؤمن از خدا حاجتى بخواهد ولى اجابتش به تأخیر بیفتد، چون خداوند صداى دعا و آواز گریه‏اش را دوست دارد. آنگاه فرمود: به خدا سوگند! تأخیر آنچه مؤمنین در این دنیا طلب مى‏کنند از جانب ذات اقدس الهى، از تعجیلش بهتر است، دنیا چه ارزشى دارد؟».

و اینک درآستان حضرتش با تضرع می گوییم :

خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) توفیق معرفت امام زمان(عج) را به ما عنایت فرما
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) شرها و بدی ها و ناجوری ها را از همه مان دفع کن
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) زندگی مان را و ابعاد مختلف وجود ما را بیشتر در راستای برپایی ظهور قرار بده
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) موانع و ناجوری ها را از ما دفع کن
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) رضایت مولایمان را بر ما جاری بفرما
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) رضایت والدین را نصیب مان بکن
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) توفیق اخلاق حسنه، توفیق تقوا، ورع و ایمان و یقین به ما عطا بکن
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) ما را جزو «اَلَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ» قرار بده
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) ما را یک لحظه هم به خودمان وانگذار
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) دست مان را بگیر
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) نگذار پایمان بلغزد
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) پناه مان بده
خدایا! به حق محمد و آل محمد(ص) آبرویمان را حفظ کن
خدایا به حق محمد و آل محمد(ص) به عصمت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) شرها را از ما دفع کن، شیطنت ها را از ما دفع کن
خدایا! به حق محمد وآل محمد (ص) رهبر معظم انقلاب و تمام دلسوزان انقلاب را در پناه خودت محافظت بفرما
محمد جواد عسکری باقرآبادی