روز جهانی داوطلب و مشارکتهای مردمی
همه ساله 14آذر با عنوان روز جهاني داوطلب نامگذاري شده است هدف از نامگذاري اين روز، تمرین فرصت برای توسعه فرهنگ فعالیتهای داوطلبانه و مشارکت مردم در عرصه سلامت می باشد.
مشارکت اساس زندگی بشری است و یکی از حقوق بنیادی انسان بـه شـمار مـی آیـد. انـسان موجودی اجتماعی است و در جامعه به دنیا می آید، در آن زندگی میکنـد و مهـارتهـای زندگی را در کناردیگران می آموزد و توانمند می شود ، اسلام مشارکت انسانها را ضامن بقای اجتماعی دانسته و جوامعی را که مشارکت میکنند، جوامعی پویا میداند. ایده مشارکت اجتماعی در حوزه سلامت اولین بار در دهـه 1970مطـرح شـد. ایـن مفهوم توسط سازمان جهانی بهداشت در کنفرانس آلماآتا در سال 1978مورد تأکید قرار گرفت و به عنوان سنگ بنای دست یابی به سلامت برای انسانها واقع شد. با توجه به تایید اعلامیه آلماآتا در سال 1978 بر مشارکت مردم و تاکید بر نقش آنها در کمک به سیستم خدمات بهداشتی درمانی و تعبیر سازمان جهانی بهداشت از مشارکت مردم در توسعه به عنوان روندی که مردم باید از حق خود برای ایفای نقش فعال در توسعه خدمات سلامت استفاده کنند و فعال کردن اجرای خدمات بهداشتی در شهرها سبب شد مسئولان وقت وزارت بهداشت و درمان ، طرح رابطان بهداشت (داوطلبان سلامت ) در کشور را اجرا کنند .
این طرح در ایران از سال 1369 به اجرا درآمد و با استقبال خوبی مواجه شد و هم اکنون داوطلبان سلامت ، خدمات و فعالیتهای ارزنده ای در تامین و ارتقاء سلامت جامعه انجام می دهند.
معرفی برنامه رابطین بهداشت(داوطلبان سلامت محله):
رابطان بهداشت افراد داوطلبي هستند كه با برنامه هاي بهداشتي مركز بهداشت همكاري مي كنند ، اين گروه به طور داوطلبانه در برنامه هاي اطلاع رساني و پيگيري فعاليتهاي بهداشتي با مركز بهداشت و خانواده ها همكاري مي نمايند . رابطین بهداشت افرادی هستند که همچون حلقه محکمی ارتباط مسئولین بهداشتی را با سطوح محیطی جامعه برقرار می کنند و با شرکت در کلاس های هفتگی در مراکز خدمات جامع سلامت آموخته های خود را به حداکثر 20خانوار همسایه و افراد تحت پوشش خود منتقل می نمایند و برای حفظ سلامتی خود و خانوارهای تحت پوشش تلاش می کنند ،این فردعلاوه بر شرکت در دوره های آموزشی حضوری و مجازی،راهنماهای خود مراقبتی و مجموعه بسته های آموز شی رابطین بهداشتی، شیوه های آموزشی و روش های برقراری ارتباط با مردم را آموخته و در جلسات برنامه ریزی برای حل مشکلات سلامتی محله شرکت می کنند. علاوه بر این، در زمینه ارایه فعال خدمات بهدا شتی مورد نیازگروه های سنی مختلف در خانوارهای تحت پوشش ،توانمند سازی مردم برای خود مراقبتی و کنترل بیماری های شایع مشارکت می کنند.
اهداف برنامه رابطین بهداشت محله:
– توانمند سازی و افزایش سواد سلامت مردم در محلات
- ارتقای کیفیت زندگی سالم و مولد در محلات با استفاده از هماهنگی های بین بخشی
- مشاركت مردم در برنامه ريزي و تصميم گيري و استفاده از همكاري آنان در فعالیت های سلامت محور محلات
- بهره گيري از ظرفیت های موجود جامعه در جهت حفظ و ارتقاء سلامتي جامعه در سطوح محلي و منطقه ای
- فراهم كردن زمينه اي براي ورود زنان خانه دار به عرصه فعاليت هاي مرتبط به سلامتی، اجتماعي و توانمند سازي آنها در جهت امور اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي خانواده
- تسهیل دسترسی و ارائه فعال خدمات بهداشتي در مناطق شهري ( به ويژه حاشيه شهرهاي بزرگ ) و روستایی
- تمرکز بر کانون های اجتماعی مهم و اولویت دار جامعه بویژه زنان خانه دار، سالمندان، جوانان
شرح انتظارات از رابطین بهداشت محله
– شرکت فعال و مستمر رابط بهداشت محله در جلسات آموزشی حضوری و مجازی و انتقال آموزش ها به خانوارهای تحت پوشش - شرکت در همایشها، پویشها و نمایشگاههای آموزشی و مسابقات فرهنگی، ورزشی
- مشارکت در طرح های تحقیقاتی، غربالگری، پیشگیری و درمان بیماری ها در سطح ملی و محلی
- مشارکت در جمع آوری اطلاعات و آمار مورد نیاز مراقب سلامت/ بهورز ، ازدواج و فرزند آوری ، مهاجرت ، غربالگری بیماری های واگیر و غیر واگیر و….
- همکاری در توسعه برنامه ملی خود مراقبتی ( ترغیب خانوارها برای ثبت نام به عنوان سفیر سلامت خانواده و…)
- مشارکت در آموزش سلامت همگانی، مفاهیم خودمراقبتی به سفیران سلامت خانواده و جامعه
- همکاری در جذب رابط بهداشت محله برای خانوارهای بدون رابط و ترغیب افراد واجد شرایط برای همکاری به عنوان رابط بهداشت
- شناسایی مشکلات سلامتی محله و تعیین الویت های بهداشتی
- شناسایی گروه های آسیب پذیر تحت پوشش
- تشویق و ترغیب خانوارهای تحت پوشش به استفاده از خدمات واحدهای بهداشتی درمانی
- پیگیری موارد تاخیر و یا عدم مراجعه خانوارهای تحت پوشش برای دریافت خدمات بهداشتی درمانی
آموزش رابطان بهداشت شامل 2 دوره می باشد:
- دوره مقدماتی که نقش کلیدی را در تحکیم روابط بهداشت و رابطان دارد که شامل آموزش مهارت های ارتباطی،شناخت شبکه بهداشت و درمان و شناخت وظایف خود رابط و نحوه ارتباط با مردم می باشد.
- دوره تکمیلی که محدوده زمانی ندارد وشامل جلسات آموزشی براساس اولویت های بهداشتی منطقه برگزار می شود.
شرایط افرادی که می توانند در برنامه رابطین بهداشت همکاری نمایند :
- علاقه مند به فعالیت های اجتماعی
- آمادگی و داشتن وقت کافی برای حضور در دوره های آموزشی
- حداقل دارای8کلاس سواد و ترجیحاً متاهل باشند. در مناطق روستایی،حاشیه شهر و مناطق محروم داشتن 5کلاس سواد ضروری می باشد.
- رضایتمندی سرپرست خانواده جهت انجام فعالیت های داوطلبانه
و ظایف مركز بهداشت در قبا ل همكاري رابطين - صدور كارت شناسايي جهت كليه رابطين
- تشکیل پرونده سلامت جهت کلیه رابطین و ویزیت رایگان توسط پزشکان مراکز بهداشتی درمانی
- توانمندی آنان به شرکت در فعالیتهای هنری ، اجتماعی ، ورزشی و….. ( از طریق تشکیل سازمانهای غیر دولتی )
- بازديد از اماكن علمي ، فرهنگي ، هنري
- برگزاري اردوهاي تفريحي داخل استان
- سفر به مشهد مقدس ( هر سال 2 رابط نمونه )
- اهداي هدايا به رابطين فعا ل
چگونه ميتوان رابط بهداشت شد
كليه افراد علاقه مند مي توانند با مراجعه به مركز بهداشتي درماني نزديك محل سكونت ، علاقمندي خود را اعلام دارند و پس از ثبت نام و تشكيل پرونده با توجه به ميزان توانايي و فرصتي كه در اختيار دارند با مراكز بهداشتي همكاري نمايند.
تهیه کننده:
فاطمه ابراهیمی
کارشناس جلب مشارکت مردمی
مرکز بهداشت شهرستان بافق