اخلاق در سیره پیامبر مکرم اسلام (ص)
صلوات بر تو ای نور اول که خداوند وجود مبارکت را بر زمین نازل کرد تا رحمه اللعالمین باشی.
محمد (ص) از بطن تاریخ و عمق زمان در «هفدهم ربیع الاول» می آید ،با اخلاقی جذب کننده وبرگیرنده وبرکشنده ورشد دهنده،با رفتاری سرشار از تواضع و فروتنی وخاکساری،بانگاهی لبریز از شرم و عفاف ،بازبانی حق گوی و خداخوان و فصیح ،با بیانی گرم وگیرا و سحار،با قلبی نورانی که چشمه زلال «معرفت»است . با دستی که دوست نواز و دشمن کوب است. با پایی پویاتر از باد،نستوه تر از کوه ،باچهره ای به خندانی صبح و درخشش خورشید و زیبائی ماه و عصمت عشق ،ماه «ربیع الاول » است و محمد می آید
مقارن طلوع فجر روز جمعه هفدهم ربیع الاول سال عام الفیل، 53 سال قبل از هجرت، مقارن سال 567 میلادی در خانه ای که در شعب ابی طالب بود، حضرت محمد (ص) با قدوم خود جهان را نورباران کرد و قدم بر چشم عالمیان نهاد.
پیامبراز همان کودکی با اخلاق نیکو خود جهانی را مجذوب خود نمود که يكى از شاخصه هاى پر اهمیيت در پيشرفت اسلام اخلاق نيك و كلام دلاويز و پرجاذبه پيامبر اكرم (ص) با انسانها بود، اين خلق نيكو تا بدان حدى بود كه معروف شد سه چيز در پيشرفت اسلام نقش بهسزايى داشت:
1- اخلاق پيامبر (ص)
2- شمشير و مجاهدات حضرت على (ع)
3- انفاق ثروت حضرت خديجه (س(
در قرآن مجيد، به نقش اخلاق پيامبر (ص) درپيشرفت اسلام و جذب دلها تصريح شده است :
«فبما رحمة من اللهلنت لهم و لو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك فاعف عنهمو استغفر لهم و شاورهم فى الامر»
اى رسول ما! به خاطر لطف ورحمتى كه از جانب خدا، شامل حال تو شده، با مردم مهربان گشته اى، و اگر خشن و سنگدل بودى، مردم از دور تو پراكنده میشدند، پس آنها را ببخش، و براى آنها طلب آمرزش كن، و دركارها با آنها مشورت فرما.
ازاين آيه برداشت می شود كه نرمش و اخلاق نيك، يك هديه الهى است، كسانى كه نرمش ندارند از اين موهبت الهى محرومند و افراد سنگدل و سختگير نمی توانند مردمدارى كنند و به جذب نيروهاى انسانى بپردازند. رهبرى و مديريت صحيح با جذب و عطوفت همراه است و بايد دست شكست خوردگان در جنگ و گنهكاران شرمنده را گرفت وجذب كرد (با توجه به اين كه شان نزول آيه مذكور در موردندامت فراريان مسلمان در جنگ احد نازل شده است) و از مهم تر اینکه مشورت با مردم از خصلتهاى نيك و پيوند دهنده است كه موجب انسجام می گردد.
پيامبر اسلام (ص) علاوه بر اين كه ارزشهاى اخلاقى را بسيار ارج می نهاد، خود در سيره عملی اش مجسمه فضايل اخلاقى و ارزشهاى والاى انسانى بود، او در همه ابعاد زندگى با چهرهاى شادان و كلامی دلاويز با حوادث برخورد می كرد.در سيره عملى پيامبر (ص) صدها نمونه از اخلاق نيك و زيبا وجوددارد كه هر كدام نشانگر قطرهاى از اقيانوس عظيم حسن خلق آن حضرت است، مهربانى و اخلاق نيكوى پيامبر (ص) در حدى بود كه امام صادق (ع)فرمود:روزى رسول خدا (ص) نماز ظهر را با جماعت خواند، مردم بسيارى به او اقتدا كردند، ولى آنها ناگاه ديدند آن حضرت بر خلاف معمول دو ركعت آخر نماز را با شتاب تمام كرد پس از نماز از پيامبر (ص)پرسيدند: «مگر چه شده؟ كه شما اين گونه نماز را (با حذف مستحبات) به پايان بردید؟» پيامبر (ص) در پاسخ فرمود:«اما سمعتم صراخ الصبى; آيا شما صداى گريه كودك رانشنيديد؟» معلوم شد كه كودكى در چند قدمى محل نمازگزاران گريه می كرده، و كسى نبود كه او را آرام كند، صداى گريه او دل مهربان پيامبر (ص) را به درد آورد، از اين رو نماز را با شتاب تمام كرد، تا كودك را از آن وضع بيرون آورده، و نوازش نمايد.
همچنین در فرازى از گفتار حضرت على (ع) در شان اخلاق پيامبر (ص) چنين آمده:«رفتار پيامبر (ص) با همنشينانش چنين بود كه دائما خوشرو،خندان، نرم و ملايم بود، هرگز خشن، سنگدل، پرخاشگر، بدزبان،عيب جو و مديحه گر نبود، هيچ كس از او مايوس نمی شد، و هر كس به در خانه او می آمد، نوميد باز نمی گشت، سه چيز را از خود دوركرده بود; مجادله در سخن، پرگويى، و دخالت در كارى كه به اومربوط نبود، او كسى را مذمت نمی كرد، و از لغزشهاى پنهانى مردم جستجو نمی نمود، جز در مواردى كه ثواب الهى دارد سخن نمی گفت،در موقع سخن گفتن به قدرى گفتارش نفوذ داشت كه همه سكوت نموده و سراپا گوش می شدند.»
و چند حدیث بسیار زیبای اخلاقی از پیامبر گرامی اسلام:
برترین شما از نظر ایمان، خوش خلق‌ترین شما هستند.
سه چیز نزد خدا از فضایل اخلاق است:از کسی که به تو ظلم کرده است گذشت کنی و به کسی که به تو تحریم کرده است، عطا کنی و با کسی که از تو بریده است، ارتباط برقرار کنی.
برترین مؤمن در اسلام کسی است که مسلمانان از زبان و دستش در امان باشند و برترین مؤمن در ایمان، خوش خلق‌ترین شما است.
اين بود چند سطر بسیاركوتاه از اخلاق پیامبر(ص) تا شايد به كار گيريم و با هم پيوند صلح وصفا بنديم و دلها را از رشك وحسد و زيغ و رين پاك كنيم و از لغزشهاى برادرانمان بگذريم و خوش خلقی و اخلاق نیکو را نه در سخن و گفتار كه در عمل و كردار اجراكنيم و قلبها را از كينه و عداوت دور سازيم .
گردآوری : محمد هادی فتاحی بافقی
بازدید: ۳۸