یادداشت های سردستی (۱۶)

با همت کانون بافق شناسی، دو فیلم مستند دیدیم. بهمراه علاقمندان این نوع کار. یکی اجغه به کارگردانی محمد علی محمد میرزایی و دیگری روز وقف، از مهدی باقری. و هر دو جوان. و یکیشان بافقی.

مستند اجغه مربوط به آیین اجغه زنی در بافق هست و روز وقف به سنت طوق (علم) گردانی در گرگان امروز می پردازد.

اجغه با تصاویری از چگونگی ساخت اجغه و تمرین تعزیه خوان ها شروع می شود و بعد کارگردان خاطرات گمشده کودکیش را در کوچه پس کوچه های بافق می جوید و مراسم عاشورای شهر را به یاد می آورد. برای یافتن آن خاطره خوب و تکرار آن مزه به یادماندنی، دوربین به دست می گیرد و حرکات و اعمال بافقی ها در روز عاشورای سال ۱۳۹۵ را ثبت می کند و از برخی تغییرات در اجرای این مناسک تاسف می خورد. پس از آن به سراغ آیین اجغه زنی می رود و با حبیب مرشدزاده معروف به حبیب شمر همراه می شود و اطلاعاتی راجع به این سنت در اختیار بیننده می گذارد.

با فیلم روز وقف به گرگان رفتیم و با آیینی آشنا شدیم که در آن هر محله در یک روز خاص، علم و کتلی را آماده می کنند و از معابری خاص عبور می دهند و در محلی می آویزند. و در پای آن عزایی برپا می دارند و عرض ارادتی به حضرت امام حسین و عباس می کنند.

فیلم مستند؛ خوبیش این است که ما را درست در وسط معرکه می اندازد و اجازه می دهد با مردم و زندگی بدون روتوش آنان روبرو شویم.

اجغه زنی یا سنگ زنی از آن دست آیین هاست که بدلیل حرکات خاصش و خرق عادتی که در شیوه عزاداری ما ایرانی ها می کند، می تواند سوژه مناسبی باشد و به نظر می رسد جز در بافق، در جایی دیگر، بدین سبک و سیاق به آن نمی پردازند. دو تکه چوب در دست می گیرند و با یک ریتم تکرار شونده بر هم می زنند. احتمالا مقداری بالا و پایین پریدن هم داشته که امروزه از آن حذف شده است. البته این اجغه زنی، حالا جزو میراث معنوی شهرستان نیز به ثبت رسیده است.

دیدن این مستند این حسن را داشت که دریابم استعدادهای تازه دارد در بافق شکوفه می زند. قبلاً در نوشته ای با عنوان (تاثیر تصویر در جهان ما؛ منتشر شده در سایت بافق فردا، ۲۸ دیماه ۱۳۹۰) به این نکته اشاره کرده بودم که متاسفانه نتوانسته ایم از امکان وسیعی که تصویر و سینما در اختیار ما می گذارد برای نشان دادن خود و شهرمان بهره ببریم و درخواست کرده بودم «جوانان و نوجوانان مستعد بافقی که در زمینه سینما و هنرهای نمایشی استعدادی دارند، دست به هم بسپارند و قدمی برای تشکیل انجمنی سینمایی بردارند و با ساخت فیلم های حتی کوتاه، هم بافق را به همه ایران و جهان بشناسانند و هم موجب غرور و سربلندی مردم نجیب این خاک خوب شوند».

الان با دیدن این مستند، می توان امیدوار شد که نسل نو، این نقیصه را هم برطرف کند و با ابزار بران تصویر، بافق را به ایران و جهان بنمایاند. این نکته را هم بلافاصله اضافه کنم که این تصویر، الزاماً نشان دهنده روی خوش و زیبای چهره بافق نخواهد بود. ای بسا زشتی ها که در صورت و سیما داریم و باید تصویری از آن ساخت تا به خود بازنمایانده و اصلاحش کنیم.

محمد علی پورفلاح بافقی