دخانیات و توسعه پایدار

تاثیر مصرف دخانیات بر توسعه پایدار:

مصرف دخانیات تبعات ناگواری برای سلامت، اجتماع، محیط زیست و اقتصاد به همراه دارد و مانع بزرگی برای توسعه پایدار محسوب می شود. تاثیر مصرف دخانیات بر سلامت، فقر، گرسنگی جهانی، آموزش و پرورش، رشد اقتصادی، برابری جنسیتی، محیط زیست، اقتصاد و حاکمیت شناخته شده است. سالیانه بیش از 7 میلیون نفر به دلیل استعمال دخانیات جان خود را از دست می دهند که علت حدود 900 هزار نفر آن فقط در اثر مواجهه با دود دست دوم دخانیات می باشد.
بیش از 80 درصد مرگ و میرهای ناشی از دخانیات در کشورهای با درآمد پایین یا متوسط اتفاق می افتد که حدود 40 درصد هزینه های اقتصادی مصرف دخانیات شامل هزینه های سلامتی، از دست دادن بهره وری بالغ بر 4/1 تریلیون دلار بر آنها تخمین می گردد.

تاثیر دخانیات بر سلامتی و رونق اقتصادی

دخانیات با آسیب رسانی به سلامت، بروز بیماری و مرگ و میر زود هنگام موجب افزایش هزینه های سلامت و از دست دادن بهره وری می شود. بیش از نیمی از افراد مصرف کننده دخانیات به دلیل ابتلا به بیماری های مرتبط به صورت زود هنگام با از دست دادن حداقل 15 سال از عمر مفید خود می میرند.

مصرف دخانیات هزینه های بهداشت و درمان مرتبط را که حدود 422 میلیارد دلار برآورد شده است افزایش می دهد. این موضوع همچنین باعث از دست دادن بهره وری ناشی از بیماری و مرگ زود هنگام می گردد.

تاثیر دخانیات بر زنان و کودکان

صنایع دخانی زنان و کودکان را هدف قرار داده اند. این صنایع با به کارگیری طرح ها و تصاویری که مصرف دخانیات را عاملی در برابری جنسیت، برخورداری حقوق زنان یا موفقیت نمایش دهد موجب جذب و گرایش زنان به سمت استعمال دخانیات می شوند.

این صنایع همچنین از فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی برای برجسته کردن و افزایش مقبولیت استعمال دخانیات در بین زنان استفاده بسزایی می نمایند.

تاثیر کشت توتون بر زنان و کودکان نیز بسیار نگران کننده است. حدود 7 نفر از هر 10 نفر کارگر در زمین های کشاورزی را زنان تشکیل می دهند و 3/1 میلیون کودک با سن کمتر از 14 سال در زمین های کشت توتون در 12 کشور بزرگ تولید کننده توتون به کار گمارده شده اند. زنان و کودکانی که در زمین های کشت توتون مشغول به کار هستند به دلیل استفاده از مواد شیمیایی خطرناک و سموم کشاورزی در معرض خطر جدی قرار دارند.

صنایع دخانی روی کار کردن کودکان در زمین های کشاورزی سرمایه گذاری می کنند و این موضوع باعث عقب ماندگی یا دوری از تحصیل کودکان می شود.

زنان و کودکان همچنین در معرض خطر مرگ ناشی از مواجهه با دود دست دوم هستند که تقریباً موجب مرگ 900 هزار نفر در سال می شود. تقریباً نیمی از زنان و کودکان بصورت مستمر در معرض دود دست دوم دخانیات قرار دارند.

تاثیر دخانیات بر فقر و گرسنگی

احتمال مصرف دخانیات در افراد فقیر بسیار بالاست و این موضوع باعث افزایش فقر و سوء تغذیه در آنها می شود. مصرف دخانیات در افراد فقیر به دلیل دسترسی ضعیفی که به خدمات بهداشتی درمانی دارند و سطح پایین درآمد خانوار، مشکلات معیشتی این افراد را تشدید کرده و سهم بیشتری از درآمد خود را به تهیه دخانیات به جای هزینه کردن برای تامین نیازهای اولیه خانوار، از جمله غذا، آموزش و مسکن اختصاص می دهند و این موضوع باعث از دست دادن درآمد خانواده و صرف هزینه برای درمان بیماری شده که فشار مضاعف آن بر خانواده آنها تحمیل می گردد.

در کشورهایی که امنیت غذایی و بهره وری در وضعیت نامناسبی قرار دارد، تبعات مصرف دخانیات در جوامع فقیر بسیار بیشتر می باشد.

کشت توتون با به کار گیری زمین های کشاورزی که می توانست به جای آن برای تولید مواد غذایی استفاده بشود موجب تشدید فقر غذایی در کشورهای تولید کننده توتون می شود. در این کشورها بیشتر از 10 درصد مردم از فقر غذایی رنج می برند.

تاثیر دخانیات بر محیط زیست

صنعت دخانیات به طرق مختلف به محیط زیست آسیب می زند که موجب تهدید و به مخاطره انداختن محیط زیست و سلامت عمومی می شود. سموم دفع آفات، مواد شیمیایی مورد استفاده برای تنظیم رشد توتون و کودهای شیمیایی به مقدار زیادی در زمین های کشت توتون استفاده می شوند که موجب بروز مشکلات زیست محیطی و سلامتی قابل توجهی می گردند.

این مشکلات به مراتب در کشورهای با درآمد پایین و متوسط، به دلیل ضعف قوانین و مقررات کنترلی، حادتر می باشد. پسماند حاصله از توتون حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی از جمله مواد سرطان زا است.

همچنین دود منتشره حاصل از سوختن توتون حاوی هزاران تن مواد سرطان زا، سموم شیمیایی و گازهای گلخانه ای است که موجب تخریب محیط زیست می شود.

کشت توتون همچنین موجب جنگل زدایی می شود. برای تولید هر 5/1 کارتن سیگار یک اصله درخت از بین می رود. جنگل زدایی ناشی از کشت توتون همچنین می تواند موجب بروز تغییرات آب و هوایی از طریق حذف درختان و کاهش جذب دی اکسید کربن از اتمسفر بشود.
مصرف سیگار در جهان سالیانه موجب تولید 680 میلیون تن پسماند دور ریز می شود.

در برنامه پاکسازی سواحل بین المللی و پاکسازی معابر شهری فیلتر سیگار بین 30 تا 40 درصد انواع پسماند استخراج شدهرا تشکیل می دهد.

رها کردن فیلترهای سیگار در محیط های آبی و محیط زیست با توجه به در بر داشتن مقادیر بالایی از سموم، موجب به خطر انداختن حیات آبی و محیط زیست می شود.

منبع: سازمان جهانی بهداشت
تهیه و تنظیم: محمد جواد زعیمی زاده کارشناس بهداشت محیط شبکه بهداشت و درمان بافق