فشار خون
فشار خون بالا خصوصاً در افراد مسن بسیار شایع است.تقریباً در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشار خون بالا رنج می برند. در بیماران جوانتر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می یابد. علت ایجاد فشار خون بالا چیست؟ علل بروز این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده است . در بیشتر موارد افزایش مقاومت محیطی عروق مسئول افزایش فشار خون است که خود علل متفاوتی دارد.
عوامل مستعد کننده چیستند؟
بیشتر مردم (نزدیک به نود و پنج درصد آنها) از نوعی افزایش فشار خون رنج می برند که علت مشخصی برای آن یافت نشده است. به این فرم، افزایش فشار خون اولیه گفته می شود. عوامل زیر در بروز این نوع افزایش فشار خون موثر هستند:
سن : در مطالعات مختلف نشان داده شده است که سیر پیشرونده افزایش فشار خون با افزایش سن ارتباط دارد.
ژنتیک : به خوبی اثبات شده است که عوامل ژنتیکی که به ارث می رسند با افزایش فشار خون ارتباط دارند.
نژاد : سفید پوستان ونژاد هندواروپایی بیشتر دچار افزایش فشار خون می شوند.
عوامل محیطی : مانند چاقی، الکل، نمک زیاد و استرس نیز موثر هستند. پنج درصد باقی مانده مبتلایان به فشار خون افزایش یافته علت مشخصی برای بیماری خود دارند. به این نوع، افزایش فشار خون ثانویه گفته می شود. عوامل زیر در بروز این نوع افزایش فشار خون موثر هستند:
فشار خون بالا در نیمه دوم حاملگی پره اکلامپسی نامیده می شود که معمولاً اگر کنترل شود، پس از زایمان از بین می رود و مشکل جدی ایجاد نمی کند.
چرا باید فشار خون بالا را کنترل کرد؟ فشار خون بالا یک عامل خطر مهم در ایجاد نارسایی قلبی است. همچنین می تواند موجب نارسایی کلیه، مشکلات عروق محیطی، تخریب عروق شبکیه چشم، سکته مغزی و حمله قلبی شود به همین دلیل پیشگیری و درمان آن بسیار مهم است. اگر میزان فشار خون به سرعت بالا رفته و به حدود ١٣/٢٠ برسد به آن فشار خون بدخیم گفته می شود که آسیب زیادی ایجاد می کند و موجب مرگ و میر می شود.
فشار خون بالا چگونه درمان می شود؟
هدف از درمان رساندن فشار خون به کمتر از٩٠/١۴٠ در افراد معمولی و کمتر از٨۵/١٣٠ در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی یا دیابت است. با این هدف که در دراز مدت خطر عوارض وخیمی که گفته شد کاهش پیدا کند. برای کمک به کاهش عوارض بهتر است:
سیگار ترک شود تا آسیب عروقی کمتر گردد.
کاهش وزن با رژیم غذایی و یا ورزش.
کاهش مصرف نمک و اجتناب از مصرف غذاهایی که شور تهیه می شوند.
افزایش فعالیت بدنی و ورزش منظم
کاستن از استرس.
برای کنترل فشار خون پزشک ممکن است داروهای مختلفی تجویز کند که مکانیسمهای متفاوتی دارند. معمولاً یک نوع دارو همراه تغییر شیوه زندگی به صورتی که گفته شد به کار می رود. اگر به اندازه کافی موثر نباشد داروهای دیگری اضافه می شوند. انتخاب دارو به عوامل متعددی از جمله شرایط جسمانی فرد بستگی دارد
عوارض فشار خون بالا چیست؟
سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب، نارسایی کلیه و آسیب چشمی و مشکل بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند. هرچه فشار خون بالاتر باشد، طول عمر افراد پایینتر خواهد بود. اگر فشار خون بالا به مدت طولانی بدون درمان باقی بماند ممکن است نارسایی کلیوی رخ دهد و یا حتی به بینایی آسیب وارد شود. در ضمن امکان دارد که قلب بطور غیر طبیعی بزرگ شده و کارایی آن کم شود که چنین وضعیتی میتواند منجر به نارسایی قلبی و اختلال در پمپاژ خون توسط قلب شود.
اگر فشار خون بالا درمان شود، از خطر ابتلا به حملات قلبی کاسته خواهد شد. فشار خون بالا از ابتداییترین عوامل بروز بیماریهای قلبی و سکته است. طبق آمارهای جهانی، از هر ۵ مورد نارسایی قلبی در زنان، ۳ مورد به دلیل کنترل نکردن فشار خون بالا ایجاد میشود. فشار خون بالا به کلیهها آسیب میرساند و موجب نارسایی کلیوی، سکته مغزی، حمله قلبی و بیماریهای مرگبار دیگری میشود. همچنین، افرادی که علاوه بر فشار خون بالا به بیماری دیابت مبتلا هستند به مراتب بیشتر از سایرین به نارسایی کلیوی و سکته مغزی دچار میشوند.
پیگیری افراد مبتلا به فشار خون بالا
افراد مبتلا به فشار خون بالا باید برای بررسی پیشرفت بیماری یا تعیین ابتلا به عوارض احتمالی از طریق بررسیهای زیر با فواصل زمانی خاص مراجعه کنند:
– اندازهگیری فشار خون، معاینه قفسه سینه، معاینه چشمها که با دستگاه مخصوصی انجام و وضعیت عروق شبکیه چشم نیز بررسی میشود. فشار خون بالا میتواند موجب آسیب عروق شبکیه شود. فعالیت الکتریکی و ریتم قلب توسط الکتروکاردیوگرام (ECG) یا نوار قلب بررسی میشود. آزمایش خون جهت اندازهگیری میزان کلسترول و قند خون نیز حائز اهمیت است. میزان بالای کلسترول و قند خون، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را افزایش میدهد. آزمایش ادرار نیز برای بررسی وضعیت کلیهها اهمیت
دارد. رادیوگرافی قفسه سینه در بررسی عوارض قلبی بیماری مورد استفاده قرار میگیرد.
واحدمرکز بهداشت
تهیه کننده : نجمه فتاحی ،کارشناس مبارزه با بیماریها، مرکز بهداشت بافق