آنچه والدین در هنگام شرایط ویژه باید بدانند
علی بهرام نژاد مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی کرمان
هر روز شاهد اتفاقات و حوادثی هستیم که کودکان رااتحت تأثیر خود قرارمی دهنداین اتفاقات شامل سیل،زلزله،جنگ،درگیری های خیابانی و شیوع بیماری و … می باشدکودکان هم همانندبزرگسالان تحت تأثیر ناگوار این حوادث قرار می گیرند بالاخص زمانی که منجر به ترس از دست دان والدین یا نزدیکان شود یا کودکان شاهد این حوادث تلخ و ناگوار باشند. پاسخ کودکان به این حوادث تابع بسیاری مسائل مثل میزان مواجهه، سطح رشد کودک، نوع واکنش اطرافیان، میزان حمایت خانوادگی و اجتماعی، میزان مهارت های سازگارانه کودک و سطح تاب آوری می باشد. اماهرچه سن این کودکان کمتر باشد بدلیل عدم توانایی در بروز احساسات، عواطف و افکار خود علائم متفاوتی از بزرگسالان از خود بروز می دهندعلائمی چون اضطراب وترس، کابوس های شبانه، گریه کردن، پرخاشگری، افت تحصیلی، گوشه گیری ویکی از فعالیت های مهم در کمک به کودکان و نوجوانان در هنگام مواجهه با شرایط استرس زا خدمات وحمایت های روانی اجتماعی است این حمایت ها شامل موارد زیر می باشد:
–۱ فعالیت هایی که به کودکان امکان بیان احساسات و افکار بدهد.
–۲ فعالیت هایی که همکاری، احساس مسئولیت و شراکت را تشویق کند.
-۳ فعالیت هایی که کودکان امکان شرکت در آن را داشته باشند.
والدین چه کاری در این زمینه بایستی انجام دهند.
– به کودکان اطمینان بدهند که واکنش های آنان طبیعی است.
– فرصتی ایجاد کنند تا کودکان بتوانند احساسات و مشکلات خود را بیان کنند مثلاً نقاشی کردن در
خصوص آن حادثه یا اتفاق، گفتن شعر و قصه، بازی های دسته جمعی و …
– به کودکان کمک کنند تا به تدریج به فعالیت های روزانه و عادی برگردند مثلاً اگر در سن مدرسه یامهدکودک هستند این فعالیت را از سر بگیرند.
– فعالیت های مرتبط بابازی رامجددطراحی وکودکان را تشویق کنند تا آن را انجام دهندمثلاً بازیهایی که دارای ویژگی های زیر می باشد.
الف( قصه گویی، نقاشی، مجسمه سازی درباره آن رویداد و حادثه
ب( خواندن قصه یا شعر مورد علاقه خود برای گروه با صدای بلند
ج( خواندن سرود مورد علاقه خود برای گروه با صدای بلند
د( انجام بازی هایی که منجربه حرکت عضلات بزرگ می شودمثل دویدن،توپ بازی،طناب بازی و …
ه( بازی هایی که باعث توازن جسمی کودک می شود مثل لی لی کردن
و( بازی هایی که باعث توازن ذهنی کودک می شود مثل ساز و بازها و بازی های جورچین
ز( استفاده از حرکت، موسیقی و بازی های نمایشی به منظور بازگویی داستان مشکل سازکمک های عاطفی به کودکان کودکان در چنین مواقعی نگرانی های شدیدی در خصوص از دست دادن افراد مورد علاقه و حتی چیزهای با ارزش خودشان دارند و از طرفی نگرانی در مورد بقاء و حفظ حیات، نگرانی در خصوص تنها شدن واز دست دادن امنیت خود پیدا می کنند. کمک های عاطفی می تواند به این دسته از کودکان کمک کند تا این مراحل را طی کنند و بتوانند با شرایط موجود سازگاری پیدا کنند و عوارض ماندگار کمتری در آنان به وجود آید. لذا به منظور ارائه این خدمات والدین و همراهان کودکان به موارد زیر توجه لاز م باید داشته باشند.
– اطمینان بخشی و ایجاد آسایش جسمانی از طریق برآورد کردن نیازهای اساسی کودکان
-پرهیز ازجدایی های غیر ضروری
– فراهم نمودن آسایش در زمان خواب معمولی
– تشویق به ابراز احساسات و افکار توسط فعالیت های بازی
– کنترل و نظارت بر تماشای برنامه های مرتبط با موضوع
– توجه و نشان دادن علاقه و جهت به کودکان
– تعدیل انتظارات در خانه و مدرسه به صورت موقت
– گوش دادن به بازگویی مکرر کودک از وقوع حادثه
– اجتناب از پافشاری در صحبت درباره احساسات فرد با والدین
– تشویق به شروع مجدد فعالیت های اجتماعی و تفریحی و تحصیلی
– گوش دادن به صحبت های کودکان و نشان دادن همدلی با آنان
– درک احساسات آنان
بطور خلاصه یک والد باید درموارد زیر تلاش کند :
ü برای شناخت ترس کودکان بهتر است یک ارتباط خوب و سازنده با کودک برقرار کننند.
ü به سؤالات کودک خود صادقانه پاسخ دهد. از پاسخ های مبهم، غیر واقعی جداً اجتناب کنند.
ü در کار روزانه، خواب و تغذیه کودکان در حد امکان هماهنگی ایجاد شود و نظمی که قبل از حادثه بوده است به تدریج به خانه برگردد
ü رفتارهایی مثل شب ادراری، افت تحصیلی، ناخن جویدن و … کودکان را بپذیرند و بدون سخت گیری به کودک
آرامش داده شود و او را تنبیه و شرمنده نسازند.
ü آنان را تشویق کنند به فعالیت های سازنده، نیکوکاری، انجام امور منزل و ….
ü در صورت تداوم علائم و حالات روانی در کودک، آن را به پزشک ارجاع دهند
شبکه بهداشت و درمان بافق